اخبار محرمانه - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
مصرف خودسرانه، با عوارضی مثل مشکلات گوارشی، التهاب لوزالمعده، اختلالات بینایی و سرطان تیروئید همراه است مهسا کسنوی| قرص‌ها، دمنوش‌ها یا روش‌های تهاجمی مثل اسلیو معده، ابدومنوپلاستی، ساکشن و به‌تازگی تزریق آمپول‌های لاغری اوزمپیک، مانجاروی ایرانی یا همان اسپارتینا، همه به دنبال دستیابی به اندام‌های ایدئال هستند، اما تب آمپول‌های لاغری تندتر از بقیه است.آمپول‌هایی که به صورت قاچاق وارد کشور شده و اغلب مجوز سازمان غذا و دارو را ندارد و هنوز هم عوارض آن ثابت نشده است. همین اتفاق منجر به نگرانی متخصصان داخلی و کارشناسان تغذیه شده است. سخنگوی سازمان غذا و دارو به «شرق» می‌گوید که آمپول مانجارو تاکنون در اداره ثبت و صدور پروانه اداره کل داروی این سازمان ثبت نشده است. با‌این‌همه او هشدار می‌دهد که داروهای اصلی کاهنده وزن صرفا برای بیماران مبتلا به چاقی شدید و بیماری‌های زمینه‌ای توصیه می‌شوند. مصرف خودسرانه می‌تواند عوارضی مانند مشکلات گوارشی، التهاب لوزالمعده، سنگ صفرا، فلج روده، اختلالات بینایی، سرطان تیروئید و واکنش‌های آلرژیک شدید ایجاد کند.
بازار 
آشنایی در اینستاگرام، خرید از آنلاین‌شاپ
«سارا»، 34ساله، سال‌هاست مشکل اضافه وزن دارد. به گفته خودش، تا به حال رژیم‌های بسیاری را امتحان کرده اما تغییری رخ نداده. او معتقد است که پرخوری عصبی دارد و نمی‌تواند خودش را در برابر خوردن غذا، کنترل کند. «سارا» 2.5 ماه است آمپول مانجارو مصرف می‌کند و حالا می‌گوید: «اولین بار دو سال پیش با این آمپول لاغری در صفحه‌های اینستاگرام آشنا شدم، اما چون در برابر مصرف دارو بسیار محافظه‌کارم، زمان زیادی برد تا تصمیم به مصرف گرفتم». او ادامه می‌دهد: «بعد از اینکه متوجه شدم کبد چرب گرید 2 دارم، در نهایت برای کاهش وزن و از بین رفتن چربی کبد، راضی به مصرف مانجارو شدم. از آنجایی که این دارو در ایران به صورت قانونی و در داروخانه‌ها فروخته نمی‌شود، آن را از آنلاین‌شاپ‌ها خریدم؛ یکی از همان آنلاین‌شاپ‌هایی که لباس و کفش و... می‌فروشند. در این مدت 9 کیلوگرم وزن کم کردم. البته از وقتی دارو تزریق می‌کنم، میلی هم به غذا‌خوردن ندارم، گاهی سرگیجه به سراغم می‌آید و مجبور به خوردن شیرینی‌جاتی مانند نبات می‌شوم».
هرچه از دست داده بودم، برگشت
«محمد» سال‌ها پیش ورزشکار حرفه‌ای بوده، اما به دلایلی با افزایش وزن شدید مواجه شد و در نهایت تصمیم گرفت به وزن قبلی‌اش برگردد، اما این‌بار به‌جای ورزش و تغذیه درست، به سراغ مانجارو رفت. او درباره تزریق این آمپول لاغری می‌گوید: «دو دوز در دو هفته تزریق کردم، در هفته اول پنج کیلو و در هفته دوم، سه کیلو کم کردم اما دچار تهوع و مشکلات گوارشی شدم و آن‌قدر حالم بد شد که تا مرز بستری‌شدن پیش رفتم». او ادامه می‌دهد: «بعد از قطع این آمپول، هر‌چقدر وزن از دست داده بودم برگشت با این تفاوت که هم‌اکنون مشکلات گوارشی هم به آن اضافه شده است». «مهدیه» 30 سال دارد. او اما نظر دیگری دارد: «چه کسی گفته تزریق این آمپول ضرر دارد، اگر ضرر داشت سلنا گومز (خواننده آمریکایی) ایلان ماسک یا آریانا گرنده (خواننده آمریکایی) آن را مصرف نمی‌کردند». مهدیه که یک سال از زایمانش گذشته و از چاقی بعد از زایمان دچار افسردگی شده، ادامه می‌دهد: «بعد از زایمانم، اطرافیان چاقی‌ام را مسخره می‌کردند، بنابراین هر روشی را که می‌توانستم امتحان کردم اما لاغر نشدم. در یک سالن زیبایی با این آمپول‌های لاغری آشنا شدم و در همان‌جا چهار بار تزریق انجام دادم و 10 کیلو کم کرده‌ام».
برگشت وزن، تضمینی!
پزشک و متخصص داخلی است و دو سال است که آمپول لاغری مانجارو و اوزمپیک تزریق می‌کند. او می‌گوید که خودش هم مانجارو تزریق کرده و اگر شرایطی مانند مشکلات پانکراس، لوزالمعده، بیماری زمینه‌ای، قلبی و توده بدنی نزدیک به 37 داشته باشید، تزریق مانجارو و اسپارتینا (نوع ایرانی مانجارو) مشکلی برای سلامت شما ایجاد نخواهد کرد. این متخصص داخلی که نخواست نامش در گزارش بیاید، می‌گوید: «ابتدا در دنیا، آمپول‌های لاغری اوزمپیک و ویگووی، بسیار پرطرفدار شد که ساختار مولکولی (سموگلوتاید) یکسانی داشتند. این داروها باید هر روز تزریق می‌شدند، البته کمی بعد این داروها عوارض خود را مانند مشکلات گوارشی، قلبی و صورت اوزمپیکی (لاغری شدید صورت) را نشان دادند. بعد از اوزمپیک، مانجارو با ساختار مولکولی (پلی‌پپتید) متفاوت و با تزریق هفتگی وارد بازار شد که عوارض اوزمپیک را نداشت. البته قبل از آن بعضی افراد از یک نوع انسولین به نام میلیتاید برای لاغری استفاده می‌کردند». این پزشک ادامه می‌دهد: «مانجارو تأییدیه FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) را دارد، بنابراین اگر آزمایش‌های درست و اصولی، قبل از تزریق انجام شود و تعیین دوز تحت نظر پزشک صورت بگیرد، خطری برای سلامتی ندارد». البته او، برگشت وزن، در صورت قطع دارو را کتمان نمی‌کند: «بیشترین کاهش وزن 10 کیلو در ماه و کمترین کاهش چهار کیلوگرم است؛ بنابراین بیشترین وزنی که کم خواهید کرد، سه تا چهار ماه زمان می‌برد. البته طول دوره تزریق، از یک تا دو هفته افزایش می‌یابد و بعد از قطع تزریق، برگشت وزن خواهید داشت که باید با تزریق دوز یادآور جلوی این برگشت وزن گرفته شود». این متخصص داخلی درباره تفاوت نوع ایرانی این دارو با آمریکایی آن هم توضیح می‌دهد: «نوع ایرانی که به مانجاروی ایرانی معروف است، با مانجاروی اصلی، شکل ساختاری مولکولی یکسانی دارند اما نوع اثر آن مثل این است که شما هیوندا سوار شوید یا سایپا».
تأییدیه FDA به معنای نداشتن عوارض نیست
منصور رضایی، فوق‌تخصص تغذیه و عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی، درباره چاقی و روش‌های لاغرشدن از طریق این تزریق‌ها توضیحاتی به «شرق» می‌دهد. او می‌گوید: «ما به یک علت چاق نمی‌شویم که با یک روش یکسان نیز لاغر شویم. گاهی چاقی به دلایل دیگری جز پرخوری، مثل استرس، مشکل تیروئید، کم‌خوابی و اختلال هورمونی رخ می‌دهد. متأسفانه نداشتن شناخت درباره بدن باعث شده در این بازار مکاره، در هر دوره‌ای با یک روش جدید، افراد به دنبال درمان چاقی باشند. قرص، جلبک، دمنوش و تزریق آمپول لاغری، از این روش‌ها هستند». رضایی با اشاره به اینکه مصرف این نوع آمپول‌ها برای لاغری از ناآگاهی و تبلیغات گسترده در فضای مجازی نشئت گرفته است، درباره استفاده اصلی از آمپول مانجارو، می‌گوید: «مانجارو یک دارو برای درمان دیابت نوع 2 بود که لاغرشدن جزء عوارض مصرف این دارو به حساب می‌آمد. بعد از مدتی، از عوارض این دارو، سوءاستفاده شد و از آن به عنوان درمان چاقی استفاده کردند. مانند فیناستراید، دارویی که برای درمان پروستات استفاده می‌شد اما عوارضی مانند رویش مو داشت و چندی بعد، به داروی رویش موی سر تبدیل شد». رضایی با توضیح این اصل که داشتن تأییدیه FDA اطمینانی بر نداشتن عوارض دارو نیست، ادامه می‌دهد: «پیش از مانجارو، داروهای ضد‌اشتهایی مانند سیبوترامین وجود داشتند که تأییدیه سازمان جهانی غذا و دارو داشتند اما بعد از مصرف نزدیک به 20 سال در بین مردم، عوارض آن مانند حمله قلبی، سکته قلبی و افزایش ضربان قلب آشکار شد».
منتظر عوارض این آمپول‌ها باشید
این متخصص تغذیه و فارماکولوژی می‌گوید: «به شما قول می‌دهم عوارض این دارو نیز بعد از چند سال مشخص می‌شود و در بین این عوارض، قطعا آسیب به کبد و سنگ صفرا را خواهید دید. اما تا آن زمان، مافیای دارو با دسترسی راحت و تبلیغ در فضای مجازی به هدف خود که فروش مانجاروست، رسیده است». ایرج خسرونیا، رئیس انجمن متخصصین داخلی کشور هم از دیگر متخصصانی است که درباره این آمپول‌های لاغری توضیح می‌دهد. او به «شرق» می‌گوید: «مانجارو و داروهای شبیه به آن در خارج از کشور هم تجویز می‌شود و چند سالی است به صورت قاچاق با قیمت بالا در ایران نیز به فروش می‌رسد». به گفته او، عوارض این دارو هنوز مشخص نیست، اما به این معنی نیست که مانجارو عوارض ندارد. طبق تحقیقاتی که تاکنون انجام شده از عوارضی چون مشکلات کبدی و قلبی عروقیِ آمپول‌های لاغری صحبت شده است. مطمئن باشد تا چند سال آینده، عوارض قطعی این داروها، تأیید خواهد شد. خرید مانجارو در اروپا، تحت نظارت جدی است و فقط برای بیماران دارای دیابت یا چاقی‌های مفرط، تجویز می‌شود؛ این را یک داروساز مقیم در اروپا می‌گوید و ادامه می‌دهد: «قیمت مانجارو در کشورهای اروپایی به صورت آزاد بسیار بالاست و تقریبا کسی نمی‌تواند آن را تهیه کند. آمپول دیگر لاغری، به نام اوزمپیک در اروپا جز برای درمان دیابت کاملا ممنوع است و فقط با نسخه پزشک و از طریق سفارش به بیمارستان تهیه می‌شود. تنها داروی لاغری که به‌شکل راحت‌تری قابل تهیه است، ویگووی است که قیمت آن بین 185 تا 250 یوروست و البته بیمار باید از متخصص تغذیه یا مراکز درمانی چاقی، نسخه داشته باشد».
فشار مضاعف به زنان
آن‌طور که بررسی‌ها نشان می‌دهد، تزریق آمپول لاغری در بین زنان نسبت به مردان فراوانی بیشتری دارد؛ به‌طوری‌که از هر 10 نفر از افرادی که این دارو را تزریق می‌کنند، 9 نفر زن هستند.
نیره توکلی، جامعه‌شناس زنان، دراین‌باره می‌گوید: «فشار اجتماعی ناشی از زن‌بودن، باعث می‌شود زنان در معرض خطرهای سلامتی این‌چنینی قرار بگیرند. البته همیشه هدف مسائل زیبایی، زنان بوده‌اند و باید گفت این الگوی متناسب‌بودن اندام برای زنان، فقط مختص ایران نیست. اما در جامعه ایران که به‌شدت هویت زدوده شده و زیر بحران تبلیغات همواره زیبا‌بودن است، به زنان بیش از پیش القا شده باید بی‌نقص، متناسب و زیبا باشند». این جامعه‌شناس معتقد است این تفریط‌ها برای لاغری و زیبا‌بودن در جامعه ایرانی قابل پیش‌بینی بود: «این افسارگسیختگی‌ها، حاصل از افراط‌هایی است که از سال‌ها پیش برای حجاب زنان شده و با دیگر محدودیت‌ها برای زنان ترکیب شده است. برای همین است که امروزه دختران جوان به دنبال داشتن اندامی بی‌نقص و همچون مانکن‌ها هستند و حتی در سن‌های پایین و قبل از بلوغ، دوست دارند لوند باشند».
مانجارو، ثبت نشده است
محمد هاشمی، سخنگوی سازمان غذا و دارو، اما به عنوان مرجع پاسخگو، درباره مجوز سازمان غذا و دارو برای اوزمپیک و مانجارو به «شرق» می‌گوید: «هر دو دارو در فهرست رسمی دارویی ایران قرار دارند. با این حال، برند مانجارو تاکنون در اداره ثبت و صدور پروانه اداره کل دارو ثبت نشده است. برند اوزمپیک هم ثبت شده و IRC یاIran Registration Cod -یک شناسنه 16رقمی است که توسط سازمان غذا و دارو برای شناسایی و تأیید اصالت تجهیزات پزشکی صادر می‌شود- دارد ولی تاکنون وارداتی نداشته است». او درباره مجوز نداشتن برخی برندها هم توضیح می‌دهد: «ثبت داروها در چارچوب ضوابط سازمان غذا و دارو امکان‌پذیر است. اگر تاکنون مجوزی برای بعضی برندها صادر نشده، دلیل آن ارسال‌نکردن پرونده ثبت از سوی شرکت‌های تولیدکننده است. این موضوع می‌تواند به دلیل تمرکز شرکت‌ها روی بازارهای بزرگ‌تر یا مسائل مربوط به رقابت قیمتی باشد».
عوارض کشف‌نشده
او درباره اسپارتینا، ادامه می‌دهد: «مانجاروی ایرانی اسپارتینا بر اساس ضوابط سازمان غذا و دارو ثبت شده و دارای پروانه تولید است. این دارو پس از طی مراحل نظارتی وارد بازار شده و تاکنون گزارش جدی از عوارض خطرناک آن ثبت نشده است. در حقیقت این داروها با اندیکاسیون درمان دیابت نوع دو و چاقی فقط باید تحت نظر و تجویز پزشک متخصص مصرف شوند. در حال حاضر اسپارتینا تمام مراحل کنترل کیفی را گذرانده و حضور آن در بازار ادامه دارد. با این حال، مانند همه داروها تحت پایش مداوم است و در صورت مشاهده عوارض یا مشکلات جدید، سازمان می‌تواند درباره ادامه توزیع تصمیم‌گیری کند».
هاشمی درباره امکان جمع‌شدن اسپارتینا مانند واکسن HPV از داروخانه‌ها می‌گوید: «اسپارتینا در چارچوب ضوابط سازمان غذا و دارو تولید و توزیع می‌شود و تاکنون گزارشی از مشکل ایمنی یا کیفی آن ثبت نشده است. این دارو مشابه محصولات مشابه در نظام دارویی تمام کشورهای دنیا رایج و پذیرفته‌شده است. درباره واکسن HPV –زگیل تناسلی- نیز توقف موقت توزیع به دلیل ملاحظات نظارتی و بررسی داده‌های علمی بود و پس از تکمیل بررسی‌ها، دوباره مجوز مصرف گرفت. چنین اقداماتی در نظام‌های دارویی بین‌المللی امری متداول است».
او معتقد است که بزرگ‌ترین خطر و مهم‌ترین نگرانی، مصرف خودسرانه این دارو و استفاده از محصولات قاچاق و تقلبی است: «استفاده از فراورده‌های قاچاق، تقلبی و غیراستاندارد، می‌تواند خسارت جانی و مالی جدی همراه داشته باشد. حتی داروهای اصلی کاهنده وزن نیز صرفا برای بیماران مبتلا به چاقی شدید و بیماری‌های زمینه‌ای توصیه می‌شوند. مصرف خودسرانه می‌تواند عوارضی همچون مشکلات گوارشی، التهاب لوزالمعده، سنگ صفرا، فلج روده، اختلالات بینایی، سرطان تیروئید و واکنش‌های آلرژیک شدید ایجاد کند». او از مردم می‌خواهد: «داروهای ضددیابت و لاغری را باید صرفا با نسخه پزشک و از مسیرهای قانونی تهیه کنند و در صورت مشاهده تبلیغات یا فروش غیرمجاز این محصولات در فضای مجازی یا مراکز غیررسمی، مردم می‌توانند موضوع را از طریق سامانه 190 گزارش کنند».