اخبار محرمانه - تسنیم /در حالی که خانواده‌ها برای دریافت وام‌های خردی مانند وام ازدواج و وام فرزندآوری با صفی طولانی بیش از 1.1 میلیون نفری مواجه‌اند، بانک‌ها به طور مداوم منابع عظیمی را به زیرمجموعه‌های خود یا فعالیت‌های غیرمولد و سوداگرانه اختصاص می‌دهند.
کریم یزدی‌خواه کارشناس حوزه سیاست‌گذاری با انتقاد از عملکرد ضعیف دولت در زمینه وام ازدواج خاطرنشان کرد: نظام بانکی به عنوان ستون فقرات مالی کشور وظیفه دارد در کنار حفظ ثبات پولی، در خدمت رشد اقتصادی، رفاه اجتماعی و تقویت تولید قرار گیرد. با این حال، در ایران امروز شاهد شکاف عمیقی میان نیازهای واقعی اقتصاد و رفتار شبکه بانکی هستیم.
وی افزود: در حالی که خانواده‌ها برای دریافت وام‌های خردی مانند وام ازدواج و وام فرزندآوری با صفی طولانی بیش از 1.1 میلیون نفری مواجه‌اند، بانک‌ها به طور مداوم منابع عظیمی را به زیرمجموعه‌های خود یا فعالیت‌های غیرمولد و سوداگرانه اختصاص می‌دهند. این نابرابری در تخصیص منابع، نه تنها عدالت اجتماعی را زیر سؤال می‌برد، بلکه مانعی جدی بر سر راه احیای تقاضای کل، تقویت رفاه عمومی و حتی تحقق رشد تولید در کشور محسوب می‌شود.
بازار ![]()
این کارشناس حوزه سیاست‌گذاری ادامه داد: وام‌های خرد مانند وام ازدواج و فرزندآوری صرفاً یک ابزار رفاهی ساده نیستند بلکه کارکردی کلیدی در تقویت اقتصاد دارند. وام ازدواج معمولاً برای تأمین رهن مسکن، اجاره یا خرید وسایل ضروری زندگی به کار می‌رود و این یعنی پول تزریق‌شده از طریق این وام‌ها مستقیما وارد چرخه مصرف شده و صنایع مختلفی از لوازم خانگی تا خدمات حمل‌ونقل را فعال می‌کند.
به گفته وی، وام فرزندآوری نیز تقاضای خانوار برای کالاها و خدمات مرتبط با کودکان را افزایش داده و در سطح کلان به تقویت سرمایه انسانی و مقابله با بحران جمعیتی کشور کمک می‌کند. به همین دلیل، این نوع وام‌ها بیشترین اصابت به هدف را دارند، زیرا همزمان هم به بهبود رفاه خانوار کمک می‌کنند و هم چرخ اقتصاد را از مسیر مصرف و سپس تولید به حرکت درمی‌آورند. با وجود این کارکرد حیاتی، بانک‌ها به این وام‌ها بی‌اعتنا هستند.
یزدی‌خواه در رابطه با لزوم پاسخ‌گویی دولت در زمینه نظارت بر سازوکار خلق پول شبکه بانکی و وام‌های رانتی اعطا شده به افراد خاص و همچنین دولتی خاطرنشان کرد: با وجود انحراف بسیار کم وام‌های خرد نظیر وام ازدواج ولی بانک‌ها به سراغ پرداخت وام‌های کلان به زیرمجموعه‌های خود و همچنین کارکنان بانکی و اشخاص خاص می‌روند که اتفاقا انحراف زیادی نیز دارد. تناقض بزرگ در همین‌جا آشکار می‌شود؛ بیشترین معوقات بانکی مربوط به همان وام‌های کلان در فعالیت‌های سوداگرانه است که بازپرداخت نمی‌شوند و بعضا با فرار از تعهدات همراه هستند.
این کارشناس اقتصادی خاطر نشان کرد: در مقابل، وام‌های خرد کمترین میزان نکول و انحراف را دارند، زیرا خانواده‌ها برای بقای زندگی و حفظ اعتبار خود ناچار به بازپرداخت وام هستند و از سوی دیگر ضمانت‌های معتبر مانند ملک یا ضامن‌های معتبر پشت این وام‌ها قرار دارد. بنابراین برخلاف ادعای بانک‌ها، وام‌های خرد کم‌ریسک‌ترین و مطمئن‌ترین وام‌ها هستند ولی با این وجود صف طولانی وام ازدواج بیانگر کمترین اهمیت موضوع وام‌های خرد برای دولت، وزارت اقتصاد و همچنین بانک مرکزی دارد.
وی گفت: وام ازدواج، وام فرزندآوری و وام ساخت مسکن سه ابزار کلیدی برای تقویت رفاه جامعه، افزایش تقاضای کل و رونق تولید ملی هستند. در مقابل، تخصیص منابع بانکی به فعالیت‌های موازی تولید و پروژه‌های رانتی، نه‌تنها موجب اتلاف منابع کمیاب کشور می‌شود، بلکه نابرابری و تورم را نیز تشدید می‌کند.
یزدی خواه افزود: صف 1.1 میلیون نفری برای وام‌های خرد نمادی است از بی‌عدالتی در نظام بانکی؛ جایی که خانواده‌های عادی برای دریافت حداقل‌های قانونی ماه‌ها در انتظار می‌مانند، اما وام‌های کلان به راحتی در اختیار ذی‌نفعان خاص قرار می‌گیرد. اصلاح این وضعیت نه‌تنها یک ضرورت اقتصادی، بلکه یک الزام اجتماعی و اخلاقی است. بانک‌ها باید از مسیر سوداگرانه فاصله گرفته و به وظیفه اصلی خود یعنی حمایت از تولید، تقویت رفاه خانوار و احیای تقاضای کل اقتصاد بازگردند. در غیر این صورت، بحران بی‌اعتمادی عمومی نسبت به نظام بانکی و تداوم رکود و تورم در اقتصاد کشور، گریبان‌گیر همه خواهد شد.