اخبار محرمانه - مهر / به نقل از روابط عمومی انجمن سینمای جوانان ایران، در اولین برنامه فصل دهم پاتوق فیلم کوتاه، «خاکباران» از نخستین تجربه‌های فیلمسازی کیانوش عیاری که در دهه پنجاه به صورت هشت میلیمتری در سینمای آزاد اهواز ساخته شد، روی پرده رفت.
پس از نمایش فیلم‌های کوتاه نخستین برنامه از فصل تازه پاتوق فیلم کوتاه، کتاب «ژانر در فیلم کوتاه» که به کوشش رامتین شهبازی تالیف شده است، توسط سامان بیات (مجری کارشناس پاتوق) به مخاطبان معرفی شد. در این کتاب که توسط انتشارات انجمن سینمای جوانان ایران به چاپ رسیده، 10 ژانر مورد تاکید و بررسی قرار گرفته است.
«خاکباران»؛ سینمای عیاری و نقش تاریخی فیلمخانه ملی
سامان بیات پس از نمایش اثر کوتاه عیاری، به مولفه‌های سینمایی این سینماگر در این اثر هشت میلیمتری، اهمیت سینمای آزاد و آثار موجود از این سینما اشاره کرد و از فیلمخانه ملی ایران بابت در اختیار گذاشتن نسخه باکیفیت از «خاکباران» و نقش لادن طاهری در حفظ این گنجینه ارزشمند قدردانی کرد.
مازیار فکری‌ارشاد، منتقد سینما درباره مرمت و نمایش فیلم‌های کوتاهی همچون «خاکباران» ساخته کیانوش عیاری که مربوط به دوران فعالیت او در دوران سینمای آزاد است، عنوان کرد: باعث خوشحالی است که چنین آثاری محافظت می‌شوند و امکان دسترسی به نسخه‌های باکیفیت این فیلم‌ها فراهم شده است. در چند سال گذشته دیده شدن نسخه‌های مرمت شده برخی از فیلم‌های سینمای ایران نظیر «غریبه و مه» و «شطرنج باد» باعث شده تا متوجه شویم با چه شاهکارهایی طرف هستیم. در واقع نمایش نسخه‌های باکیفیت چنین فیلم‌هایی باعث بازتاب ارزش‌های هنری فیلم‌ها می‌شود.
در ادامه و با حضور این منتقد، نشست نقد و بررسی 5 فیلم به نمایش درآمده برگزار شد.
«نگران من نباش»؛ عبور از سوگ با سرقت‌های کوچک
فکری‌ارشاد درباره فیلم «نگران من نباش» به کارگردانی امین خجسته بیان کرد: فیلم دارای قصه بسیار جالبی است و به زنی می‌پردازد که شوهر خود را از دست داده و در مرحله سوگ ناشی از نبودن او به سر می‌برد. او برای تسکین یافتن این درد، دست به دزدی‌های کوچک می‌زند. «نگران من نباش» ایده اولیه جذابی دارد و دیالوگ‌نویسی آن به فضاهای ابزورد بسیار نزدیک است، همچنین موقعیت‌هایی در فیلم طراحی شده که علاوه بر کاراکترها، مخاطبان را هم معذب می‌کند که دست یافتن به این موضوع با توجه به تایم فشرده در یک فیلم کوتاه بسیار دشوار است.
امین خجسته کارگردان این اثر در نشست نقد و بررسی حضور نداشت.
«کانتور»؛ مواجهه با حافظه و نور در یک ساختمان نیمه‌کاره
در ادامه نوبت به بررسی فیلم «کانتور» به کارگردانی محمدرضا مقیم‌نژاد رسید.
مقیم‌نژاد که کتابی به نام «فلسفه از تصویر چه می‌خواهد» را در آستانه انتشار دارد، درباره ایده اولیه «کانتور» یادآور شد: هسته اصلی این اثر زمان و حافظه بوده که همواره دغدغه من در طول زندگی است. زمانی که در معرض یک مکان قرار می‌گیریم، این انباشت‌های حافظه است که باعث می‌شوند تا بتوانیم با آن مکان ارتباط برقرار کنیم.
وی ادامه داد: موقعیت ساخت این فیلم بسیار اتفاقی برای من ایجاد شد، چراکه کار اصلی من ساختمان‌سازی است. ما در حال ساخت مکانی بودیم که به طور جالبی به دلیل موقعیت جغرافیایی خود مدام در حالت نور و سایه قرار می‌گرفت. به همین دلیل برای چند روزی پروژه را به حالت تعلیق درآوردیم تا این فیلم را به تولید برسانیم.
مقیم‌نژاد با بیان اینکه در نقاشی کانتور به خط نهایی مرزی یک اثر گفته می‌شود، تصریح کرد: در واقع کانتور تصویر ذهنی که قصد ارائه آن را داریم احاطه می‌کند. این فیلم تنها در یک شب فیلمبرداری شد و به همین دلیل دکوپاژ آن را در لحظه طراحی کرده و به ثمر رساندم، چراکه این ساختمان در حال عملیات اجرایی بود و نباید فرصت ساخت فیلم از دست می‌رفت. من تنها از فرم یک ساختمان نیمه‌کاره استفاده کردم و کار بیشتری را نمی‌شد صورت داد. اساس فرم تصویری در فیلم «کانتور» بازی سایه و نور بوده و به همین دلیل نیاز است تا فیلم در یک سالن با امکانات تصویری مناسب به نمایش درآید.
فکری‌ارشاد نیز درباره این فیلم کوتاه توضیح داد: آقای مقیم‌نژاد در حال تحصیل در مقطع دکترای رشته سینما بوده و برداشت من این است که او «کانتور» را در ادامه روند مطالعاتی خود کارگردانی کرده است. در فیلم گفتگویی میان چند کاراکتر وجود دارد که در عین کوتاه بودن بسیار جذاب است. همچنین ایده خبر مرگ در فیلم صورتی جالب دارد و فیلمساز اتفاقی ساده و هوشمندانه را در قالبی فلسفی به تصویر درآورده و به مخاطب القا کرده است.
فقر ژانر در سینمای ایران؛ از دلایل تاریخی تا فرهنگی
فکری ارشاد یادآور شد: در سینمای ایران مسئله فقر ژانر وجود دارد و برخی معتقدند به دلیل وارداتی بودن آن، مخاطب داخلی چندان از بروز المان‌های ژانر در فیلم‌های سینمای ایران استقبال نمی‌کند. برای مثال فیلم «آل» به تهیه‌کنندگی علی معلم و کارگردانی بهرام بهرامیان با وجود تبلیغات بسیار زیاد نتوانست فروش مناسبی را تجربه کند و به نظر می‌رسد چنین فیلم‌هایی به طور کلی مورد توجه تماشاگران ایرانی واقع نمی‌شود.
وی ادامه داد: بازار سینمای ایران از فیلم‌های کمدی مشابه با بازیگران یکسان اشباع شده است و به همین دلیل در دوره کنونی فیلم‌های اجتماعی بار دیگر مورد توجه قرار گرفته‌اند. جای خوشحالی است که در سینمای کوتاه ایران تا حدی تنوع ژانری به چشم می‌خورد.
فکری‌ارشاد با بیان اینکه در سینمای غرب ژانر وحشت متکی بر آیین‌های خرافه مذهب کاتولیک است، بیان کرد: زمانی که این مسائل به سینمای ایران وارد می‌شود، به دلیل وجود محدودیت‌هایی نمی‌توان از باب مذهب به این ژانر وارد شد. ضمن اینکه در ادبیات ایران داستان‌هایی نظیر «ملکوت» نوشته بهرام صادقی و «بوف کور» نوشته صادق هدایت وجود دارد و نمی‌توان از ریشه‌های این گونه در ادبیات داستانی کشور نیز غافل شد.
محمدرضا فهمیزی منتقد سینما نیز که به عنوان مخاطب به تماشای فیلم‌های کوتاه حاضر در نخستین پاتوق فیلم کوتاه نشسته بود، درباره دلایل عدم توجه به ژانر وحشت در سینمای ایران گفت: متاسفانه در کشور ادبیات وحشت وجود ندارد و به همین دلیل چنین ژانری در سینما نیز مورد استقبال قرار نمی‌گیرد. به نظر من دلیل استقبال در فیلم‌های کمدی در سینمای ایران این است که در تاریخ ادبیات شفاهی ایران، طنازی به شکلی چشم‌گیر دیده می‌شود.
«شیفت»؛ تجربه‌ای فرمی درباره فشار کار پرستاری
در ادامه نخستین نشست فصل دهم پاتوق فیلم کوتاه انجمن سینمای جوانان ایران، فیلم «شیفت» به کارگردانی سمانه یداللهی مورد نقد قرار گرفت.
فکری‌ارشاد عنوان کرد: فیلم «شیفت» به لحاظ فرمی در میان پنج فیلم به نمایش درآمده دارای ویژگی‌های برجسته‌ای بود. ایده ناظر این اثر در طول مدت روایت بسط پیدا می‌کند و گویی کاراکترها در حال تعدیل شدن هستند و از این بابت فیلم دارای ایده جالبی است.
وی ادامه داد: فیلمبرداری «شیفت» چهار شب به طول انجامید و پیش از آن نیز با بازیگران اصلی تمرین‌های بسیاری را پشت سر گذاشتیم، چراکه کار به صورت پلان سکانس فیلمبرداری شده است. در ابتدا مسیر دشواری را پیش رو داشتیم، اما با کاهش تعداد هنروران در طول فیلم، مدیریت پروژه صورتی ساده‌تر به خود گرفت.
این فیلمساز در پاسخ به یکی از مخاطبان که پایان فیلم را متفاوت از زمان نمایش آن در جشنواره فیلم کوتاه سال گذشته می‌دانست، بیان کرد: پایان فیلم نسبت به آنچه در جشنواره فیلم کوتاه دیده شد، متفاوت بوده و کاملاً تغییر کرده است. در جشنواره این فیلم با فیدبک خوبی مواجه نشد و نسبت به پایان تلخ آن برخی تماشاگران و مخاطبان ابراز نارضایتی کردند. در «شیفت» سیری وجود دارد که در پی آن، یک جوان عاشق‌پیشه به فردی بی‌احساس و منطقی تبدیل می‌شود و گویا این موضوع در نسخه اولیه فیلم احساس نشده بود.
«از دیدن تو خوشحالم»؛ شکل‌گیری ایجاز با قاب ثابت
در ادامه فیلم کوتاه «از دیدن تو خوشحالم» محصول کشور کره جنوبی بررسی شد.
پاتوق فیلم کوتاه تهران به همت انجمن سینمای جوانان ایران، سه‌شنبه هر هفته در سالن ناصری خانه هنرمندان ایران برگزار می‌شود.