بزرگنمايي:

چكيده: ابابيل، مهاجر، هدهد، رعد، صاعقه، كرار، شاهد، اسكن ايگل، فراز، حازم، آوا و شاهين و... اين‏ها همه، پهپادها وريزپهپادهايى هستند كه درطول سال‏هاى گذشته توسط متخصصان و دانشمندان صنايع نظامى ايران طراحى، ساخت و توليد شده‏اند. اين روند همچنان ادامه داشته و در سالروز آزادسازى سوسنگرد، با رونمايى از جديدترين پهپاد ايرانى موسوم به «فطرس» كه در واقع بزرگترين پهپاد راهبردى كشور نيز مى‏باشد، برگ زرين ديگرى به پيشرفت‏هاى تكنولوژيكى ايران در زمينه توسعه پهپادهاى راهبردى كه نمونه ديگرى از اراده فرزندان دانشمند و مجاهد ملت ايران است، اضافه شد. چنان‏كه با مقايسه اين پهپاد راهبردى با پهپاد آمريكايى «پرداتور» موسوم به ام‏كيو-1 مشخص مى‏شود كه فطرس ايرانى، قابليت‏هاى بسيار بالاترى نسبت به پهپاد مشابه خود كه ساخت آمريكاست، داشته و به‏مراتب پيچيده‏تر و پيشرفته‏تر از نمونه مشابه آمريكايى است. هواپيماى بدون سرنشين فطرس به‏دست توانمند متخصصان اقتدارآفرين شركت صنايع هواپيماسازى ايران، وابسته به سازمان صنايع هوايى وزارت دفاع و با همكارى شركت‏هاى دانش‏بنيان ومراكز دانشگاهى كشور، متناسب با نيازهاى نيروهاى مسلح جمهورى اسلامى ايران طراحى و ساخته شده است.


اگرچه فناورى اين پرنده‏ها تا مدتها در انحصار قدرتهاى بزرگ از جمله آمريكا قرار داشت، اما با همت و تلاش متخصصان و كاركنان صنايع دفاعى كشورمان، نيروهاى مسلح ايران از سال‏ها پيش ضمن دستيابى به دستاوردهاى عظيم در اين زمينه، تعداد زيادى از نمونه‏هاى مختلف آن‏ها را در اختيار دارد؛ نمونه‏هايى كه برخى از آن‏ها حتى در سال‏هاى دفاع مقدس نيز در امورى مانند شناسايى و عكسبردارى از مواضع دشمن به‏كار گرفته شدند. «فُطرس» به‏عنوان جديدترين عضو خانواده پهپادهاى ايران، در مقايسه با نمونه‏هاى قبلى خود، نشان مى‏دهد كه جمهورى اسلامى ايران براى رسيدن به قله‏هاى تكنولوژى، در حال برداشتن گام‏هاى سريع و بلندى است. مقايسه اجمالى دو نمونه اخير (شاهد129 و فُطرس) گوياى اين است كه اين عضو جديد تا چه اندازه در شكستن ركوردهاى قبلى مؤثر بوده و توان پهپادى نيروهاى مسلح را تا چه حد افزايش مى‏دهد.
اخيراً پهپاد جديدى به نام «فطرس» به‏عنوان بزرگ‏ترين هواپيماى بدون سرنشين راهبردى كشور رونمايى شد. در مراسم رونمايى از اين دستاورد جديد وزارت دفاع، مواظبت از مرزهاى دريايى و خشكى، ديده‏بانى از خطوط لوله‏هاى نفتى، مخابراتى، ديده‏بانى مناطق حادثه‏ديده در زلزله و ارسال فيلم و عكس به‏عنوان مهم‏ترين ويژگى‏هاى پهپاد جديد عنوان شد. از آنچه به‏عنوان ويژگى اين پهپاد مطرح شده، مى‏توان به شعاع عملياتى تا 2000 كيلومتر، سقف پروازى 25000 پا و قابليت 16 تا 30 ساعت پرواز اشاره كرد كه البته بايد به اين نكته نيز اشاره كرد كه اين پهپاد قابليت تجهيز به انواع موشك‏هاى هوا به زمين، كروز و راكت را دارد. اما آنچه كه موجب شده اين پهپاد لقب بزرگ‏ترين پهپاد راهبردى كشور را يدك بكشد، به اين خصوصيات منتهى نمى‏شود، بلكه مجموعه فناورى‏هاى به‏كار رفته در آن، اين امكان را براى پهپاد جديد جمهورى اسلامى ايران فراهم مى‏كند.
«پرداتور يا همان ام‏كيو-1» آمريكايى كه در يك برنامه طولانى‏مدت و با بودجه‏اى معادل 2 ميليارد دلار براى مطالعه تا توليد سرانجام عملياتى شد، به‏لحاظ عملكرد اكنون فطرس ايرانى را بالاى سر خود مى‏بيند. در حالى‏كه در اخبار مداومت پروازى فطرس بين 16 تا 30 ساعت و متناسب با مأموريت و ميزان سوخت عنوان شده، مداومت پروازى ام‏كيو-1 آمريكايى 24 ساعت است. اما برد پرداتور تنها 1100 كيلومتر يا 675 مايل است، برد عملياتى فطرس 2000 كيلومتر عنوان شده كه مسلماً با اين برد نيازمند ميزان قدرت موتور توانمندترى است. بنابراين اين احتمال مى‏رود كه توان محركه موتور فطرس بالاتر از 90 كيلووات يا 120 اسب بخار باشد تا بتواند با مداومت پروازى مذكور به حداكثر برد عملياتى خود برسد. سقف پروازى ام‏كيو-1 همانند فطرس يعنى 25000 پا، معادل 7620 است؛ البته در بحث بررسى فنى نبايد دو واژه سقف عملياتى با سقف پروازى را اشتباه گرفت و آنچه در اينجا مطرح شده است، سقف پروازى است. لازم است گفته شود كه ام‏كيو-1 در گام نخست براى شناسايى طراحى شده بود اما پس از مدتى، طراحان آمريكايى بر آن شدند تا با نصب تجهيزاتى بر روى اين پهپاد، آن‏را به يك پهپاد تهاجمى تبديل كنند.
درباره فطرس نيز بايد گفت كه طبق گفته مسؤولان، اين پهپاد قابليت تجهيز به جنگ‏افزار و موشك‏هاى هوا به زمين و كروز را دارد. در پهپادهاى كلاس سايز بزرگ و با قابليت حمل موشك، جمهورى اسلامى ايران پيشرفت‏هاى قابل توجهى داشته است كه پهپادهاى يسير، شاهد 129 و فطرس آخرين نمونه‏هاى آن هستند و همان‏طور كه در اين بخش نيز گفته شد در حوزه برد و مداومت پروازى فطرس نسبت به بسيارى از رقباى غربى خود از جمله پرداتور كه از آن به‏عنوان قاتل مردمان بى‏پناه افغانستان و پاكستان نيز ياد مى‏شود، برتر است.
هواپيماى بدون سرنشين فطرس كه شاهد رونمايى از آن بوديم، به‏دست توانمند متخصصان اقتدارآفرين شركت صنايع هواپيماسازى ايران وابسته به سازمان صنايع هوايى وزارت دفاع و با همكارى شركت‏هاى دانش‏بنيان و مراكز دانشگاهى كشور، متناسب با نيازهاى نيروهاى مسلح كشورمان طراحى و ساخته شده است. اعتبارسنجى اين هواپيما در تخصصى‏ترين آزمايشگاه‏ها و مراكز تست در كشور با موفقيت صورت گرفته است، تست‏هاى زمينى استاندارد بين‏المللى، در سرعت كم، متوسط و بالا و تست پروازى با موفقيت و فراتر از اهداف طراحى، حاصل شده است.
شاهد129؛ اولين خطشكن دوربُرد
پنجم مهرماه سال جارى يكى از مهم‏ترين پهپادهاى نيروهاى مسلح كه در اختيار نيروى هوافضاى سپاه پاسداران قرار دارد، با نام «شاهد 129» رسماً رونمايى شد. اين پهپاد رزمى كه از فناورى بومى و كاملاً ايرانى برخوردار است، در حفاظت از مرزهاى آبى، خاكى و هوايى كشور مورد استفاده قرار مى‏گيرد. «شاهد 129» توانايى حمل همزمان 8 بمب يا موشك هوشمند سديد را دارد و براى اهداف ثابت و متحرك طراحى شده است. دقت در هدف‏گيرى با شعاع عملياتى هزار و 700 كيلومتر و 24 ساعت مداومت پروازى با يك‏بار سوخت‏گيرى از ويژگى‏هاى اين هواپيماى بدون سرنشين رزمى ايرانى است و هر فرودگاهى مى‏تواند محل نشست و برخاست شاهد 129 باشد. سقف پروازى اين پهپاد، 24 هزار پا (حدود 7300متر) است كه با ايستگاه‏هاى كنترل قابل حمل زمينى در ارتباط بوده و مى‏تواند با هزينه بسيار پايين، دفاع از ميهن را به‏دست گيرد. از آنجا كه هزينه هر ساعت پرواز براى جنگنده‏هاى رزمى 10 هزار دلار است اين پهپاد مى‏تواند با هزينه 100 هزار تومانى در هر ساعت بر آسمان ايران بدرخشد. شاهد 129 قدرت مراقبت از شعاع 200 كيلومترى خود را دارد و مى‏توان از اين پرنده بدون سرنشين در مقابله با اشرار و تروريست‏ها، كشف و شناسايى در مرزهاى آبى و خاكى، مسائل زيست محيطى، نقشه‏بردارى و تهيه عكس‏هاى هوايى نيز استفاده كرد.
پهپاد (پرنده هدايت‏پذير از راه دور)
پهپاد مخفف كلمه (پرنده هدايت‏پذير از دور) مى‏باشد و در اصل، پهپادها، هواپيماهاى بدون سرنشينى مى‏باشند كه امروزه كشورها به‏دليل رشد علم در حوزه نظامى و غيرنظامى، رقابت بسيار شديدى در تسخير فضا و علم هوا و فضا انجام مى‏دهند، از جمله اين كشورها مى‏توان به آمريكا، چين و رژيم جعلى اسرائيل اشاره كرد كه در زمينه پهپادها سرمايه كلانى هزينه كرده‏اند.
پهپادها در حال حاضر در برنامه‏هاى نظامى كه شامل جاسوسى و حمله مى‏شود فعاليت مى‏كنند. اين هواپيماها هم‏چنين در برنامه‏هاى غيرنظامى مانند خاموش‏كردن آتش‏سوزى‏ها يا جايى‏كه پرواز براى خلبان خطر دارد يا كنترل پليس در ناآرامى‏ها و صحنه‏هاى جرم يا شناسايى بيشتر حوادث غيرمترقبه طبيعى استفاده مى‏شوند. بيشترين سرمايه‏گذارى در جهان در زمينه ساخت و تجهيز پهپادها را وزارت دفاع ايالات متحده آمريكا انجام داده است؛ به‏طورى‏كه بين سال‏هاى 1990 تا 1995 حدود 3 ميليارد دلار هزينه براى طراحى ساخت و تجهيز پهپادها هزينه كرده است. حادثه 11 سپتامبر 2001 باعث شد تا دولت آمريكا بودجه بيشترى را به طراحى و ساخت و تجهيز پهپادها اختصاص دهد. با توجه به هزينه‏هاى بسيار بالاى آموزش خلبانى، مسائل امنيتى و احتمال از دست‏دادن خلبان به‏عنوان نيروى انسانى ماهر و متخصص، نقش پهپادها بيشتر نمايان مى‏شود چراكه با وجود پهپادها، خطر جانى و انسانى نيز از بين مى‏رود. در زمينه كاربردهاى پهپادها نيز بايد گفت، خارج از اين‏كه پهپادها در جنگ قابل استفاده هستند، در مناطقى هم كه انسان قادر به دسترسى آن نيست، مانند مناطق صعب‏العبور مى‏توان از آن استفاده كرد. در واقع بهره‏گيرى از پهبادها در جنگ، يكى از كاربردهاى آن است و در عمليات صلح‏آميز نيز مورد استفاده قرار مى‏گيرد.