اخبار محرمانه - صبح نو /متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
علی جواهری / ارزش لیر به کمترین سطح در تاریخ معاصر رسید. برای نخستین بار در تاریخ ترکیه، هر یک دلار
آمریکا به هشت لیره و 99 قوروش رسید. یعنی تنها یک قوروش مانده به 9لیره که رقمی بسیار نگران‌‌کننده و شگرف است و تاکنون چنین چیزی سابقه نداشته است. این در حالی است که مقامات اقتصادی دولت اردوغان پیش‌بینی کرده بودند که تا پایان سال میلادی جاری، دلار
آمریکا مرز هشت و نیم لیره را ترک نکند اما به‌راحتی به مرز 9 لیره رسید. نگرانی از وضعیت روابط ترکیه و آمریکا، کماکان یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های معامله‌گران بازارهای ارز در این کشور است؛ البته تمام ماجرا کاهش ارزش لیر نیست بلکه تصمیم غیرمنتظره بانک مرکزی در کاهش نرخ بهره باعث ریزش مجدد ارزش لیر شد. بانک مرکزی ترکیه تصمیم گرفت تا نرخ بهره را با یک درصد کاهش به 18درصد برساند تا نرخ بهره مجددا به سطح خود در ماه آگوست برسد. لیر که سه هفته پیش به بالاترین سطح هفت هفته اخیر خود رسیده بود، بار دیگر روندی نزولی را تجربه کرد و به پایین‌ترین نرخ برابری خود مقابل دلار در طول تاریخ معاصر خود رسید. اما بیش از همه این رشد تورم در ترکیه باعث کاهش ارزش لیر شده است. به گفته دکتر میثم مهرپور، اقتصاددان و تحلیلگر مسائل اقتصادی، برای اولین‌بار طی سال‌های اخیر نرخ تورم در ترکیه دورقمی شده است. این موضوع مساله سرمایه‌گذاری در ترکیه را با ریسک بسیار بالا همراه کرده است. با وجود اینکه ایرانی‌ها طی چند سال اخیر بیش از هفت‌میلیارد دلار در ترکیه سرمایه‌گذاری کرده‌اند؛ سوال اینجاست که آیا شرایط امنی برای حفظ سرمایه‌های‌شان محسوب می‌شود؟
آمارها نشان می‌دهد که تبلیغات ماهواره‌ای و متاسفانه برخی از هنرمندان ایرانی در بالا رفتن میزان سرمایه‌گذاری ملک در ترکیه و دبی بسیار موثر بوده است. به‌طوری‌که ایرانیان با خرید 7189مسکن در کشور ترکیه صدرنشین بوده‌اند اما آیا این سرمایه‌گذاری‌ها توانسته گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری و چندبرابر شدن دارایی افراد باشد؟ مشکل اصلی که در رابطه با سرمایه‌گذاری در کشور ترکیه وجود دارد، خارج شدن سرمایه ملی از کشور به قصد سرمایه‌گذاری پرسود در کوتاه‌ترین زمان ممکن است. طبق تحقیقات و آمارهای منتشرشده، این سرمایه‌گذاری‌ها نه‌تنها پرسود نیستند بلکه خطر ازدست‌رفتن سرمایه هم دارند. براساس موسسات رتبه‌بندی ریسک، وضعیت ریسک ترکیه چندان جالب نیست. موسسه اویلر-هرمس در فصل چهارم 2020 ترکیه را از نظر ریسک کوتاه‌مدت در میان کشورهای حساس و سطح سه قرار داده است. علاوه بر ریسک میان‌مدت این کشور با رتبهC ، موسسه «ام بست» ریسک‌های ترکیه را سطح بالا می‌داند و آن را در سطح چهار از پنج سطح موجود قرار داده است. براساس این گزارش، ریسک اقتصادی این کشور متوسط است اما ریسک سیاسی و مالی زیاد است. این موضوع نشان می‌دهد اگر از ریسک و نااطمینانی اقتصاد کلان فرار می‌کنید، ترکیه گزینه مناسبی نیست.
وضعیت متغیرهای اقتصاد کلان این کشور؛ تورم ترکیه در سال2021 حدود 11 است و چشم‌انداز تورمی آن هم حدود 20درصد است. نرخ بیکاری این کشور هم نسبتا بالاست و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که نرخ بیکاران این کشور تا پایان سال2021 بیش از 12درصد خواهد بود. همین موضوع نشان از وضعیت اقتصاد کلان نه‌چندان مناسب این کشور دارد. علاوه بر این، ریسک‌های سیاسی این کشور همواره احتمال تاثیرگذاری بر اقتصاد را دارند. افت نرخ ارز ترکیه؛ هر دلار
آمریکا در اول اکتبر سال2019 حدود 5٫72 لیر ترکیه بود. این میزان در اول اکتبر سال2020 به 7٫75لیر رسید و درحال‌حاضر معادل با 7٫47لیر شده و اکنون به عدد9 رسیده است. درواقع اگر شما هنگام خروج و خرید خانه دلار خارج کرده و مسکن خریداری کرده‌اید، اکنون زیان کرده‌اید. چرا؟ چون همان‌طور که در ادامه می‌گوییم خانه در ترکیه (در بازه مهرماه سال گذشته تا امسال) کمتر از 30درصد رشد کرده اما دلار 35درصد افزایش یافته بود. یعنی نگهداری دلار رشد بیشتری نسبت‌به خرید خانه داشت. هزینه فرصت؛ در فاصله اکتبر (تقریبا معادل مهرماه) سال2019 تا همین ماه در سال2020، بهای اسمی مسکن در ترکیه حدود 29٫2درصد و بهای واقعی مسکن 15٫5درصد رشد کرده است. این در حالی است که در همین مدت اگر در شهری مانند تهران مسکن داشتید، بهای آن بیش از دو برابر شده بود.
ترکیه را برای سرمایه‌گذاری انتخاب نکنید
برخی از تحلیلگران اقتصادی ترکیه معتقدند که دلایل رشد نرخ دلار و ضعف شدن پول ملی ترکیه، مجموعه‌ای از عوامل هیبریدی و ترکیبی است و نمی‌توان یکه‌تازی دلار را تنها به تداوم اختلافات سیاسی اردوغان - بایدن ربط داد. چراکه عوامل موثر دیگری همچون عدم استقلال بانک مرکزی، بی‌توجهی به اصل شایسته‌سالاری در نهادهای بانکی و اقتصادی، بلاتکلیفی دولت در تعیین سیاست‌های پولی و مالی دقیق و واقع‌بینانه، بی‌اعتنایی به وضعیت دشوار طبقه متوسط و متوسط به پایین، سردی و انجماد در روابط ترکیه و اتحادیه اروپا، عدم تمایل سرمایه‌گذاران غربی برای ورود به بازار ترکیه، ریخت‌وپاش و اسراف در هزینه‌های دولتی و ناکارآمدی تیم اقتصادی دولت، دست‌به‌دست هم داده و اقتصاد ترکیه را به این حال‌وروز انداخته‌اند. دکتر مهرپور درباره دلایل کاهش ارزش لیر می‌گوید: «اکنون ترکیه با یک تورم بی‌سابقه مواجه شده است. برای نخستین‌بار در چند سال اخیر تورم در ترکیه دورقمی شده است. وقتی تورم بالا می‌رود ناخودآگاه ارزش پول در آن کشور پایین می‌آید. نرخ ارزش لیر در برابر دلار کاهش داشته است و این یعنی ترکیه در یک بحران اقتصادی قرار دارد.» این تحلیلگر اقتصادی می‌افزاید: «یکی از عوامل کاهش نرخ ارز لیر مسائل سیاسی است. وقتی رییس‌جمهور ترکیه گفت:
آمریکا دلار دارد ما خدا داریم. این نشان از ریشه‌های اختلاف‌نظر بین
آمریکا و ترکیه است که مسلما
آمریکا در برابر آرام نمی‌نشیند و برای اینکه ترکیه را تحت‌فشار قرار دهد، دست به کارهایی می‌زند تا اقتصاد آنان آسیب وارد شود. این مساله سرمایه‌گذاری در ترکیه را سخت و دشوار می‌کند. سرمایه‌گذاری خوب زمانی اتفاق می‌افتد که تورم در حالت یکنواخت باشد. مساله‌ای که ترکیه نمی‌تواند تضمینی برای آن ارائه دهد. به‌صراحت می‌توان گفت حتی سرمایه‌گذاری در ملک هم منطقی نیست.»
مهرپور با بیان اینکه کاهش ارزش لیر باعث افزایش هزینه‌ها در ترکیه می‌شود، توضیح می‌دهد: «ترکیه واردکننده بسیاری از مواد اولیه، مواد انرژی‌زا و روغن است و این به‌نوبه خود بر هزینه‌های تجارت بسیار تاثیر می‌گذارد و درنتیجه منجر به افزایش قیمت املاک و مستغلات به لیر ترکیه می‌شود .درعین‌حال، کاهش نرخ ارز لیر ترکیه به‌نوعی سرمایه‌گذار داخلی را تحت‌فشار قرار داده است. یک سرمایه‌گذار با نقدینگی لیر ترکیه به دلیل پایین بودن نرخ ارز لیر مجبور به تعویق یا حتی لغو برخی از پروژه‌هاست. دولت همچنین به‌دنبال افزایش نرخ بهره، کنترل یا کاهش نرخ ارز و درنتیجه کاهش تقاضا برای املاک و مستغلات در بازار داخلی است اما قیمت‌ها پس از یک دوره خاص ثابت و متعادل نیستند و تقاضا به‌تدریج به حالت عادی درمی‌آید. همه این‌ها باعث می‌شود ریسک سرمایه‌گذاری در ترکیه بالا رود و سرمایه‌گذاران سرمایه‌های‌شان به‌سوی دیگر هدایت کنند.»
ایرانیان با خرید 7189مسکن در کشور ترکیه صدرنشین بوده‌اند؛ البته طبق تحقیقات و آمارهای منتشرشده، این سرمایه‌گذاری‌ها نه‌تنها پرسود نیستند، بلکه خطر ازدست‌رفتن سرمایه هم دارند