بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
محمدحسین لطف‌الهی/ با فاصله اندکی پس از تغییر در تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران راهی نیویورک خواهد شد تا ضمن حضور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، دیدارهایی «جداگانه و دوجانبه» با وزرای خارجه کشورهای 1+4 داشته باشد. این گفت‌وگوها در شرایطی صورت خواهد گرفت که به گفته سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، اگر مذاکرات در حاشیه مجمع عمومی «سودمند» تشخیص داده شود، احتمال برگزاری نشستی مشترک میان وزرای خارجه ایران و کشورهای 1+4 وجود دارد.
گفت‌وگوها پیرامون احیای برجام که در ازای رفع تحریم‌ها و اعطای مشوق‌های اقتصادی به ایران، شرایطی را برای تقویت نظارت بین‌المللی و محدود کردن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران فراهم می‌کرد، در ماه ژوئن (تیر) و پس از پیروزی سید ابراهیم رییسی در انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم متوقف شد. در مردادماه، پس از روی کار آمدن ابراهیم رییسی نیز که در تبلیغات انتخاباتی وعده «مذاکره از موضع قدرت» را داده بود، نه تنها روند گفت‌وگوها برای احیای برجام از سرگرفته نشد، بلکه با انتصاب علی باقری ، یکی از جدی‌ترین مخالفان توافق هسته‌ای به عنوان معاون وزیر خارجه و احتمال بالای اعمال تغییر در تیم مذاکره‌کننده نگرانی‌ها در خصوص آینده ا ین توافق افزایش یافت.
سخنگوی وزارت خارجه ایران روز یکشنبه در نشست خبری با خبرنگاران در این باره گفت: «آقای دکتر امیرعبداللهیان دوشنبه برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل راهی نیویورک می‌شود. در این سفر چندروزه و کوتاه ایشان حدود 45 ملاقات دوجانبه با وزیران امور خارجه کشورهای مختلف از قاره‌های مختلف خواهند داشت.» سعید خطیب‌زاده همچنین درباره اینکه آیا گفت‌وگوهای برجامی در این نشست اتفاق خواهد افتاد، تاکید کرد: «اگر ببینیم این ملاقات می‌تواند در مسیر آنچه گفتیم یعنی مذاکره، سودمند باشد در مورد این موضوع تصمیم می‌گیریم. هنوز تصمیمی در مورد این موضوع اتخاذ نشده است و باید دید دستور کار آن چیست؟ وزیر خارجه کشورمان در جریان سفر خود به نیویورک به صورت جداگانه و دو جانبه با همه وزرای خارجه 1+4 دیدار و رایزنی می‌کند.»
در هفته‌های اخیر اروپا و ایالات متحده چندین بار بر ضرورت بازگشت به گفت‌وگوها برای احیای برجام تاکید کرده‌اند. ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه امریکا روز شنبه 18 سپتامبر در این خصوص اعلام کرد که آنتونی بلینکن با وزیر خارجه جدید بریتانیا گفت‌وگو داشته و دو طرف ضمن گفت‌وگو درباره چالش‌های روز خواستار آغاز دوباره و فوری گفت‌وگوها برای احیای برجام شده‌اند. شنبه شب نیز هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان در گفت‌وگویی تلفنی با لیز تراس همتای انگلیسی خود درباره مساله ایران به گفت‌وگو پرداخت. او با اشاره به این تماس تلفنی در توییتر نوشت: «ما به همکاری نزدیک آلمان - بریتانیا در حوزه امنیتی و سیاست خارجی ادامه خواهیم داد. توافق کردیم که تسریع در از سرگیری مذاکرات با ایران درخصوص برجام یک ضرورت است.»
از طرفی، به‌رغم اینکه در هفته‌های گذشته تردیدهایی نیز پیرامون نگاه دولت بایدن به توافق هسته‌ای با ایران مطرح شده بود و بیم آن می‌رفت که دولت ایالات متحده به این نتیجه برسد که برجام دیگر در خدمت به نظام منع اشاعه توافق کارآمدی نیست، واشنگتن همچنان اعلام می‌کند که بازگشت به برجام به نفع همه طرف‌هاست. روز 17 سپتامبر، جالینا پورتر معاون سخنگوی وزارت امورخارجه امریکا در نشست خبری هفتگی خود در پاسخ به سوالی درباره سخنرانی رییس‌جمهوری ایران در مجمع عمومی سازمان ملل و حضور وزیر امورخارجه ایران در این نشست گفت: «در رابطه با منافع‌مان با ایران باید بگویم که همچنان بازگشت متقابل به برجام در راستای منافع ملی‌مان است. همچنین بهترین گزینه در دسترس برای محدودکردن دوباره برنامه هسته‌ای ایران است.» 
بنابر گزارش وب‌سایت وزارت امورخارجه امریکا، پورتر در ادامه گفت که این کار، به علاوه فرصتی را برای رسیدگی به آنچه «فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران» خواند، ایجاد می‌کند. او افزود: «آنچه ما می‌خواهیم بازگشت متقابل به برجام است. درباره برنامه دیدارها در طول برگزاری نشست مجمع عمومی سازمان ملل نیز باید بگویم که در حال حاضر نمی‌توانیم چیزی را از پیش اعلام کنیم.»
ناظران معتقدند در صورتی که برجام احیا نشود، ایران آسیب‌های زیادی را متحمل خواهد شد. علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران در این خصوص به سی‌بی‌اس می‌گوید: «آنچه در نهایت اهمیت دارد اراده سیاسی برای احیای برجام است که روشن نیست در ایرانی‌ها وجود دارد یا نه. چرا که در واقع در حدود یک سال بعد امکان از دست رفتن اکثریت برای دموکرات‌ها در کنگره وجود دارد و ممکن است آنها در انتخابات 2024 نیز شکست بخورند و کاخ سفید را از دست بدهند. ایرانی‌ها نگرانند هر گشایشی در موضوع تحریم‌ها موقتی باشد زیرا یک دولت جمهوری‌خواه با برجام دقیقا به همان صورتی رفتار خواهد کرد که ترامپ کرد. اما مساله این است که گزینه‌های دیگر در مقابل احیای برجام اصلا جذاب نیستند: تنش‌ها میان ایران و ایالات متحده افزایش خواهد یافت، فعالیت‌های هسته‌ای ایران با سرعت به جلو پیش خواهد رفت و تحریم‌ها هم علیه ایران بیشتر خواهد شد. این شرایط به معنای هزینه بیشتر برای همه طرف‌ها خواهد بود.»
همزمان با سفر وزیر خارجه به نیویورک، پرونده هسته‌ای ایران در وین نیز زیر ذره‌بین قرار خواهد داشت. محمد اسلامی، معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی ایران که جایگزین علی‌اکبر صالحی شده روز یکشنبه به پایتخت اتریش سفر کرد تا در نشست سالانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حضور پیدا کند. بلومبرگ به نقل از منابع غربی گزارش داده است که یکی از اصلی‌ترین دستورکارهای نشست سالانه آژانس مساله ایران خواهد بود. به گزارش «اعتماد» در حاشیه این نشست، محمد اسلامی با رافائل گروسی دبیرکل آژانس دیدار خواهد کرد. گروسی هفته گذشته در سفر به ایران به تفاهمی با مسوولان ایرانی دست یافت که براساس آن مقرر شد به بازرسان آژانس اجازه داده شود تا نسبت به سرویس فنی تجهیزات نظارتی مشخص شده و جایگزینی کارت‌های حافظه آنها که تحت مهر و موم مشترک در ایران نگهداری خواهند شد، اقدام کنند. براساس گزارش رسانه‌های غربی، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصمیم داشت در نشست اخیر خود قطعنامه‌ای علیه ایران صادر کند اما این تفاهم میان ایران و آژانس که به نوعی تمدید توافق اجرایی اسفند 99 محسوب می‌شد، باعث خواهد شد تا به احتمال قریب به یقین از چنین اقدامی در مقطع زمانی کنونی منصرف شود.