بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
پس از گذشت چهار سال، فردی به‌عنوان رئیس‌جمهوری ایالات متحده در جایگاه سخنران مجمع عمومی سازمان ملل حضور می‌یابد که لحن و جهت‌گیری او بیش از سلفش مورد تأیید دنیای امروز است. فردا که جو بایدن سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد را آغاز کند، تضاد او با دونالد ترامپ آشکار خواهد شد. دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری بود بسیار سرسخت و متعهد به دنبال‌کردن یک راه مستقل و ناسیونالیستی در امور جهان، اما بایدن یک بین‌الملل‌گرای غریزی است که به ارتقای نهادهای چندجانبه و حاکمیت قانون بین‌المللی اهمیت می‌دهد و اکثریت قریب به اتفاق کشورهای عضو سازمان ملل و همچنین بیشتر آمریکایی‌ها از این لحن و جهت‌گیری جدید استقبال خواهند کرد. با این حال، فراتر از این فضا که در مقایسه با ترامپ، بیشتر به سود بایدن خواهد بود، او با یک چالش پیچیده و دوگانه مواجه است.
بایدن از یک سو باید مخاطبان جهانی خود را متقاعد کند که تعهد آمریکا به چندجانبه‌گرایی پایدار خواهد ماند؛ در‌حالی‌که هم‌زمان می‌خواهد مخاطبان داخلی خود را راضی کند که سازمان ملل متحد وظیفه رسیدگی به بحران‌های جهانی از ‌جمله همه‌گیری، تغییرات آب‌و‌هوایی، عقب‌نشینی جهانی از دموکراسی و پیامدهای خروج ایالات متحده از افغانستان را بر ‌عهده دارد. این نخستین حضور بایدن در مجامع مهم عمومی پس از خروج جنجالی و شتاب‌زده آمریکا از افغانستان است و بدون تردید سیل انتقادها از سوی رهبران دیگر کشورها بایدن را تحت فشار قرار خواهد داد.
علاوه بر توجه ویژه به بایدن در اولین حضور در مجمع عمومی سازمان ملل به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا، امسال برای دومین سال متوالی، رهبران جهان در حالی سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل را انجام می‌دهند که همچنان جهان درگیر همه‌گیری ویروس کروناست و این چالش در دو سال اخیر محدودیت‌های همبستگی جهان را آشکارتر کرده است و دسترسی نابرابر به واکسن‌ها واضح‌ترین نمونه به شمار می‌آید. تاکنون به‌طور متوسط حدود 80 درصد مردم در کشورهای ثروتمند یا با درآمد بالاتر از متوسط هر دو دوز واکسن را تزریق کرده‌اند؛ اما این رقم برای کشورهای فقیر و کم‌در‌آمد کمتر از دو درصد است. این خودخواهی کشورهای ثروتمند نه‌تنها ناعادلانه است؛ بلکه برای جهان خطرناک خواهد بود و تکامل انواع جدیدی از ویروس را در پی خواهد داشت که همه‌گیری را طولانی‌تر می‌کند و خروج از این بحران را به تأخیر می‌اندازد. بایدن با استقبال از درخواست‌ها برای اینکه آمریکا رهبری جهانی مقابله با همه‌گیری را در دست بگیرد، قصد دارد اجلاسی مجازی را در 22 سپتامبر تشکیل دهد و رهبران جهانی را تحت فشار قرار خواهد داد تا به هدف 70 درصد واکسیناسیون جمعیت «در همه کشورها» در یک سال آینده متعهد شوند.
وظیفه دوم بایدن این است که جهان را متقاعد کند تا برای انجام اقداماتی سریع‌تر و عمیق‌تر علیه انتشار گازهای گلخانه‌ای، بر‌اساس آخرین گزارش ارزیابی هیئت بین‌دولتی تغییرات آب‌و‌هوا و پیش از کنفرانس محوری تغییر آب‌و‌هوا در ماه نوامبر در گلاسکو، متعهد شوند. آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد هم شتاب سریع تغییرات آب‌و‌هوایی را «وضعیت قرمز» برای کره زمین می‌نامد. انتظار می‌رود سخنرانی بایدن درباره تعهدات دولتش در کاهش 50‌درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای از سوی ایالات متحده تا سال 2030 و دستیابی به هدف قطع کامل انتشار این گازها تا سال 2050 باشد. بایدن می‌خواهد با تغییر شبکه برق ایالات متحده و تسریع انتقال از خودروهای با سوخت فسیلی به خودروهای برقی این تعهد را اجرائی کند. با‌ این‌ حال موانع زیادی بر سر راه این تعهد وجود دارد و تکلیف طرح هزار میلیارد‌دلاری او برای توسعه زیرساخت‌ها و لوایح تطبیق بودجه با رقم 3.5 هزار میلیارد‌دلاری به‌عنوان مهم‌ترین برنامه‌ها برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای هنوز روشن نیست.
به گفته مقام‌های آمریکایی، سومین و احتمالا مهم‌ترین موضوع سخنرانی بایدن، دفاع از حقوق و آزادی‌های بشری در برابر قدرت‌های استبدادی در خارج آمریکا و نیروهای ضد‌دموکراتیک در داخل آمریکا خواهد بود. بایدن در همین راستا قصد دارد نامزدی ایالات متحده برای عضویت در شورای حقوق بشر سازمان ملل را در ماه اکتبر اعلام کند. بایدن، چین و روسیه را هم به دلیل کارشکنی‌های آنها برای تضعیف آزادی و دموکراسی مورد انتقاد قرار خواهد داد.
مهم‌ترین چالش
فراتر از موضوعات بهداشتی، زیست‌محیطی و سیاسی، بایدن نمی‌تواند از موضوع افغانستان و نقش سازمان ملل در این کشور پس از پیروزی طالبان طفره برود. نگرانی استراتژیک دولت بایدن جلوگیری از صدور مجدد تروریسم از افغانستان است؛ اما بدیهی است که اهرم دیپلماتیک واشنگتن پس از خروج آشفته نیروهای نظامی و پرسنل دیپلماتیک آمریکا از این کشور محدود است.
بایدن احتمالا استدلال خواهد کرد که فروپاشی قریب‌الوقوع اقتصاد افغانستان و قطعیت بروز بی‌ثباتی سیاسی در افغانستان که حاصل خروج نابخردانه و عجولانه او از این کشور بود، دخالت و حضور مداوم سازمان ملل در آن کشور را ضروری می‌کند. سازمان ملل متحد هم که قصد دارد جایگاه خود را احیا کند، هفته گذشته، کنفرانسی در حمایت از افغانستان در ژنو برگزار کرد و متعهد شد که یک میلیارد دلار از نیازهای فوری بشردوستانه را به کشوری که نیمی از جمعیت آن به کمک‌های فوری نیاز دارند و یک میلیون کودک در خطر گرسنگی هستند، تأمین کند.
چالش مهم بایدن در این مسیر اقناع قدرت‌های منطقه‌ای خواهد بود؛ از‌ جمله پاکستان، دوست اما در واقع دشمن، هند، شریک، ایران، حریف و چین و روسیه به‌عنوان رقبای ژئوپلیتیک. آنها منافع مشترکی در یک افغانستان باثبات دارند که تأمین آن، امنیت بین‌المللی را تهدید نمی‌کند. موفقیت بلندمدت تعهد ایالات متحده بایدن به چندجانبه‌گرایی بستگی به این دارد که آیا دولت بایدن بتواند شهروندان آمریکایی را متقاعد کند که همکاری بین‌المللی بهترین راه برای پیشبرد منافع آنها در دنیای پیچیده و خطرناک امروز است. بایدن در اعلام «سیاست خارجی برای طبقه متوسط» قصد داشت زیرکانه زیربنای بین‌الملل‌گرایی ایالات متحده را بازسازی کند و آن را پیش‌نیاز تحقق اهداف ایالات متحده قرار دهد؛ اما با اینکه بایدن شعار «اولویت با آمریکا» از سوی ترامپ را نفی کرده و وعده «بازگشت آمریکا» را مطرح کرده؛ اما در کارنامه هشت‌ماهه ریاست‌جمهوری او که به‌شدت تحت تأثیر خروج فاجعه‌بار از افغانستان قرار دارد، کمتر می‌توان نکته مثبتی یافت و شاید دوره ریاست‌جمهوری او با پرونده افغانستان و تبعات آن تعریف شود و این می‌تواند به ضرر دموکرات‌ها و به سود رقبای جمهوری‌خواه آنها باشد.