بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
شهاب شهسواری/ بغداد با احضار کاردار سفیر ترکیه در عراق به وزارت خارجه، سکوت یک هفته‌ای خود در مقابل اظهارات و اقدامات ترکیه را شکست. دولت ترکیه که از تابستان گذشته به صورت پیوسته در قالب عملیات نظامی به بهانه مبارزه با تروریسم در حال انجام عملیات نظامی در مناطق شمالی عراق است، به تازگی اعلام کرده است که قصد دارد یک پایگاه نظامی دایمی در خاک عراق برای استقرار نیروهایش، علاوه بر پست‌های دید‌بانی که تاکنون در عمق خاک عراق ایجاد کرده است، تاسیس کند. همزمان با این اظهارنظر وزیر دفاع ترکیه نیز در اقدام بی‌سابقه بدون هماهنگی با بغداد و اربیل از مواضع ارتش این کشور در خاک عراق بازدید کرد. احضار کاردار سفارت ترکیه در عراق، نخستین واکنش بغداد به عملیات نظامی جدید ترکیه در خاک این کشور است. ترکیه از دو هفته پیش، عملیات تازه‌ای را در شمال عراق آغاز کرده است که از سوی رییس‌جمهور این کشور، رجب طیب اردوغان «عملیات پنجه رعد» نامیده‌ شده است. نیروهای زمینی ارتش ترکیه با پشتیبانی جنگنده‌های اف16 و هلیکوپترهای توپ‌دار این کشور در مناطق متینا، آواشین- بسیان، زاپ و قندیل اقدام به عملیات کرده‌اند. به گفته خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه در حین این عملیات تا روز یکشنبه دست‌کم 53 عضو گروه پ‌ک‌ک و 7 نظامی ترکیه کشته ‌شده‌اند.
در عراق پایگاه می‌سازیم
سلیمان سویلو، وزیر کشور عراق، هفته گذشته در جمع نمایندگان ارشد حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه گفته ‌بود آنکارا قصد دارد یک پایگاه نظامی دایمی در منطقه متینا در خاک عراق تاسیس کند. او با اشاره به اقدام مشابه آنکارا در تاسیس پایگاه‌های نظامی درون خاک سوریه گفت: «متینا برای ما اهمیت ویژه‌ای دارد. ما در متینا هم درست مانند سوریه یک پایگاه نظامی ایجاد خواهیم کرد. این منطقه معبر دسترسی به قندیل است؛ ما این معبر را تحت کنترل خواهیم گرفت.» این اظهارات وزیر کشور ترکیه، در رسانه‌ها و در میان سیاستمداران عراق سر و صدای زیادی به پا کرد، اما مقام‌های دولت عمدتا در مقابل این اظهارات سکوت کرده‌بودند. نمایندگان پارلمان عراق با انتقاد از انفعال دولت در قبال این اقدامات دولت ترکیه، اعلام کرده‌اند که جلسه‌ای ویژه برای بررسی این اظهارات وزیر کشور ترکیه تشکیل می‌دهند. به گزارش فارس، محمد البلداوی، نماینده فراکسیون پارلمانی «الصادقون» عراق، سکوت نخست‌وزیر و وزیر خارجه عراق در قبال اعلام قصد آنکارا مبنی بر احداث یک پایگاه نظامی در شمال این کشور را مشکوک دانست و از این موضوع ابراز تعجب کرد. برخی رسانه‌های منطقه معتقدند که دولت خودمختار اقلیم کردستان عراق به صورت محرمانه با دولت ترکیه در خصوص اجرای بدون مانع عملیات درون منطقه اقلیم توافق کرده است. در پی اظهارات وزیر کشور ترکیه، خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه نیز روز یکشنبه در اقدامی که از سوی مقام‌های عراقی «بی‌احترامی به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی عراق» توصیف شده است، وارد خاک عراق شد و از محل استقرار نیروهای ترکیه در خاک عراق بازدید کرد. رسانه‌های ترکیه یکشنبه اعلام کردند که وزیر دفاع ترکیه به همراه ژنرال «یاشار گولر» رییس ستاد کل نیروهای مسلح ترکیه و ژنرال «امید دوندار» فرمانده نیروی زمینی ارتش پس از بازدید از مرکز فرماندهی عملیات‌های خود علیه پ‌ک‌ک در منطقه مرزی استان شرناخ، وارد خاک منطقه کردستان شد و از پایگاه نظامی تازه‌تاسیس بیلیچ تپه بازدید کرد.
احضار کاردار سفارت عراق
در پی این اقدام، وزارت خارجه عراق، کاردار سفارت ترکیه در این کشور را به وزارت خارجه فراخواند. در حال حاضر به دلیل پایان دوره ماموریت فاتح یلدز، سفیر پیشین ترکیه در عراق، سفارت ترکیه توسط کاردار اداره می‌شود. براساس بیانیه رسمی وزارت خارجه عراق، «گوجلو کالاوات» کاردار سفارت ترکیه در بغداد فراخوانده شده و «نزار خیر‌الله» معاون وزیر امور خارجه یادداشت ناخرسندی شدید و محکومیت دولت عراق را به دلیل حضور وزیر دفاع ترکیه در داخل خاک عراق بدون هماهنگی و اخذ موافقت از دستگاه‌های ذی‌ربط عراقی و دیدار با نیروهای ترکیه که به صورت غیرقانونی در خاک عراق حضور دارند، تسلیم وی کرد. در یادداشت اعتراض‌آمیز دستگاه دیپلماسی عراق همچنین اظهارات وزیر کشور ترکیه در خصوص نیت آنکارا برای ایجاد پایگاه نظامی دایمی در شمال عراق محکوم شده است. نزار خیر‌الله به کاردار سفارت ترکیه تاکید کرد که دولت عراق به‌طور قاطعانه با نقض مستمر حاکمیت ملی و حریم خاکی و هوایی عراق توسط نیروهای نظامی ترکیه مخالف است. معاون وزیر امور خارجه عراق گفت که ادامه این روند ترکیه با اصول حسن همجواری و روابط دوستانه و قوانین و معاهده‌های بین‌المللی مرتبط انسجام ندارد. این مقام ارشد وزارت امور خارجه عراق خاطرنشان ساخته است اقدامات نظامی یکجانبه هرگز نمی‌تواند راه‌حل مناسب برای حل‌و‌فصل چالش‌های امنیتی مشترک باشد.
آیا آنکارا شمال عراق را هم مانند سوریه اشغال می‌کند؟
تحلیلگران معتقدند که ترکیه با نفوذ بیشتر در خاک عراق به خصوص در منطقه قندیل در مرز عراق و ایران قصد دارد مسیر مهم‌ترین پناهگاه کوهستانی گروه‌های شبه‌نظامی کرد را با دیگر نقاط اقلیم کردستان عراق قطع کند. در حال حاضر نیروهای ترکیه به صورت گسترده در نوار مرزی شمال سوریه حضور دارند و نزدیک به 8000 کیلومتر مربع از خاک این کشور را تحت اشغال خود درآورده‌اند. با این حال پیشروی در خاک عراق به دلیل ماهیت متفاوت جغرافیای منطقه و کوهستانی بودن آن، برای ترکیه دشوارتر است. علاوه بر این ترکیه در منطقه شمال عراق بر خلاف سوریه که تقریبا با هیچ مقاومتی از سوی دولت مرکزی مواجه نبود، با مشکلات متفاوتی مواجه است. صرف‌نظر از شبه‌نظامیان کردی که ترکیه مدعی مبارزه با آنان است، در مرزهای شمال غربی عراق با ترکیه، سرزمین‌هایی قرار دارد که تحت سلطه دولت مرکزی است. در این مناطق از جمله در سنجار، گروه‌های حشدالشعبی هشدار داده‌اند که در صورت پیشروی نیروهای ترکیه به سمت مناطق مهم با آنها مقابله خواهند کرد. در طول روزهای گذشته خبرهایی در مورد حمله خمپاره‌ای به برخی از مواضع ارتش ترکیه در نزدیکی سنجار و بازماندن تلفات از نظامیان ترکیه منتشر شده ‌بود. گروه شبه‌نظامی عراقی به اسم اصحاب الکهف، مسوولیت این حمله را بر عهده گرفته‌بود. به گزارش میدل‌ایست‌نیوز، ماجد القبیسی، سپهبد بازنشسته عراق به پایگاه خبری «الحره» گفت: دولت ترکیه یک موضع نظامی در شهر متینا را توسعه می‌دهد تا بزرگ‌ترین پایگاه ترکیه در منطقه و نقطه تمرکز و آغاز عملیات ترکیه علیه حزب کارگران کردستان (پ ک ک) باشد. وی افزود: پایگاه جدید تسهیلات عملیاتی از جمله محل فرود بالگرد ارایه خواهد داد و مناطق حائلی برای جلوگیری از انتقال یا تحرک حزب کارگران کردستان بین عراق و سوریه یا در منطقه مابین قندیل و دهوک ایجاد خواهد کرد. به گفته القبیسی ترکیه 37 موضع نظامی از جمله پایگاه و مرکز نظامی در شمال عراق دارد. وی تصریح کرد: این مواضع نظامی به اربیل و منطقه صوران نزدیک است و پایگاه بزرگ ترکیه در بعشیقه هم حدود 80 کیلومتر از مرزهایش فاصله دارد. القبیسی اظهار داشت: پایگاه‌های ترکیه در عراق در عمقی مابین 80 الی 10 کیلومتر براساس نوع منطقه و میدان جنگ وجود دارد. ارتش ترکیه مدعی است که در خاک عراق با گروه غیرقانونی حزب کارگران کردستان ترکیه (PKK) که توسط آنکارا تروریستی تلقی می‌شود، مبارزه می‌کند. بغداد اما اقدامات نظامی ترکیه در خاک خود را غیرقانونی و تجاوزکارانه می‌داند. به نوشته خبرگزاری آناتولی، کاردار سفارت ترکیه در بغداد به مقام‌های عراق گفته است که عملیات مرزی ترکیه در خاک عراق تعرض به تمامیت ارضی و حاکمیت عراق نیست، بلکه تلاشی برای از بین بردن تهدید یک گروه شورشی است. کاردار سفارت ترکیه در بغداد تاکید کرده است که ترکیه به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی عراق احترام می‌گذارد. برآورد می‌شود که فقط در منطقه بعشیقه در استان موصل عراق، دست‌کم 5000 نظامی ترکیه مستقر شده‌اند. خلوصی آکار بعد از سفر سر زده خودش به خاک عراق برای بازدید از نیروهای نظامی ترکیه در خاک این کشور با نمایندگان نیروهای این کشور در خاک لیبی هم دیدار کرد. به گزارش میدل ایست‌نیوز وی در سخنرانی در جمع تعدادی از نیروهای ترکیه در خاک لیبی در واکنش به انتقادهای عراق از حضور نظامی ترکیه در خاک عراق، تاکید کرد که ترکیه آن کاری را که برای خلاصی از چنگ تروریست‌ها لازم بوده انجام داده است. آکار در دیدار با سربازان ترکیه‌ای فعال در لیبی گفت که عملیات چنگال عقاب و صاعقه که در خاک عراق اجرا می‌شود آن کاری است که لازم بوده ترکیه برای خلاص شدن از چنگ تروریست‌ها انجام دهد.