نقشه کرونا چرا قرمز شد؟
تحلیل ویژه
بزرگنمايي:
اخبار محرمانه - دنیای اقتصاد / متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
پینگپنگ مقامات مسوول مهار کرونا روی «موج چهارم پاندمی» کماکان ادامه دارد؛ بهطوریکه یک طرف، مسافرتهای نوروزی را علت رشد 3 تا 5 برابری آمارهای ابتلا و مرگ عنوان میکند و طرف دیگر، مقصر را ویروس جهشیافته میداند. در این میان، تغییر جهت دو آمار کرونایی طی روزهای اخیر امکان شناسایی متهم اصلی «تغییر رنگ نقشه کرونا به قرمز» را فراهم کرد. بررسیها نشان میدهد «سفرهای تهاجمی در نوروز» و «از کنترل خارج شدن شرایط مرتبط با فاصلهگذاری اجتماعی» باعث شتاب انتقال کرونا بین خانوارها و شهروندان شد. اکنون خطرناکتر از آنچه در عید 1400 اتفاق افتاد، میتواند در تعطیلات مناسبتی ماههای آتی رخ دهد. برای مهار موج چهارم و پیشگیری از موج پنجم اما یک نسخه کارساز وجود دارد؛ «هفتهکاری 5روزه». تقویم روزهای کاری حداقل 100 کشور بر «هفته کاری 5روزه» استوار است و حتی در 5 کشور، «هفتهکاری 4روزه» استارت خورده است. اصلاح تقویمکاری، «تعادل نسبی بین کار و فراغت در هفته» ایجاد میکند و به «توزیع زمانی گردشهای سطح شهر و مسافرتها» منجر میشود.
تغییر معنادار آمارهای «مبتلا» و «بستری» بیماران کرونایی در روزهای اخیر و تحلیل این اتفاق، باعث ردیابی «مسیر شکلگیری موج چهارم کرونا» در کشور شد. جمعیت مبتلایان روزانه به کووید-19 در فاصله پایان اسفند 99 تا نیمه فروردین 1400 تقریبا 3 برابر شد و در همین فاصله مرگ کرونایی در کشور حدود 400 درصد افزایش پیدا کرد. این وضعیت فوقحاد که به معنای شکلگیری موج چهارم کرونا در ابتدای سال جدید بود، یک پرسش مهم در دولت، ستاد مقابله با کرونا و همچنین بین شهروندان بهوجود آورد مبنی بر اینکه «چه اتفاقی باعث خیز شدید آمارهای ابتلا، بستری و مرگ کرونایی در کشور طی روزهای گذشته از سال فروردین 1400 شد؟» طی روزهای گذشته مقامات حوزه بهداشت و درمان، «سفرهای گسترده در تعطیلات عید» را عامل تشدید شیوع دوباره کووید-19 اعلام کردند. اما در مقابل، رئیسجمهوری نظر دیگری دارد و بحران فعلی را نتیجه ورود ویروس انگلیسی عنوان میکند. پینگ پنگ اظهارنظرات در ستاد کرونا درباره «عامل موج چهارم کرونا» همچنان ادامه دارد، اما تغییرات معنادار دو آمار کرونایی، پشت صحنه چهارمین موج مرگ کرونایی را تا حدودی روشن میکند. در دو سه روز اخیر آمار مبتلا و بستری نسبت به روزهای قبلتر، اندکی کاهش پیدا کرده است. این تغییر مسیر در آمارها میتواند علامتی از «وجود رابطه معنادار بین سفرهای تهاجمی عید و آلودهشدن حجم قابل توجهی از خانوارها در طول مسافرتهای متراکم» باشد. چراکه اگر عامل خیز کرونا، ویروس انگلیسی باشد، دلیلی برای کاهش ابتلا طی دو سه روز اخیر وجود ندارد. البته بخشی از این کاهش ممکن است ناشی از تعطیلی کسبوکارها در هفته گذشته و اعمال مجدد شرایط سخت برای رفتوآمدها و هر نوع فعالیت در شهرها باشد.
اما هر دو عامل- مسافرتهای متراکم به لحاظ حجم بالای سفر در زمان محدود تعطیلات که باعث صعود آمار کرونا شد و همچنین محدودیتهای جدید که باعث کاهش خفیف آمار شد- بیانگر شرایط غیرطبیعی در سیاستگذاری مرتبط با تابآور کردن کشور در برابر ویروس مرگبار است. آن هم در شرایطی که چشمانداز روشن و مشخصی برای «واکسیناسیون گسترده و اثرگذار در ایران» فعلا وجود ندارد و مدام وعدههای مبهم و بعضا ضدونقیضی درباره «زمان نهایی شروع سراسری واکسیناسیون» اعلام میشود. در چنین شرایطی، لازم است یک نسخه اساسی و کارساز برای «پیشگیری از موج پنجم» براساس امکانات و شرایط موجود و البته تجربههای اخیر و موفق دولتها در این حوزه، طراحی شود و به فوریت به اجرا گذاشته شود.
بررسیهای «دنیایاقتصاد» در اینباره حاکی است: با توجه به ریشه شکلگیری موج چهارم کرونا- سفرهای تهاجمی در تعطیلات عید- مناسبترین سیاست در وضعیت فعلی، اصلاح تقویم کاری هفته و تغییر آن براساس الگوی هفتهکاری در حداقل 100 کشور دنیا است. در این راستا، «هفتهکاری 5 روزه» میتواند «آخرهفته دوروزه» برای خانوارها در سراسر کشور بهوجود بیاورد بهطوریکه از این طریق، اولا «تعادل نسبی بین کار و فراغت» در طول هفته برقرار میشود و دوم اینکه «توزیع زمانی گردش و تفریح درونشهری و سفرهای بین شهری صورت میگیرد.»
اگر «زمان مناسب برای اوقات فراغت و تفریح» در طول هفته برای خانوارهای سراسر کشور فراهم شود، در تعطیلات مناسبتی، هجوم مسافر و انجام رفتارهای تشدیدکننده ابتلا به کرونا در سطح کشور صورت نمیگیرد و در عین حال بدون آنکه نیازی به «اعمال محدودیتها و ممنوعیتهای مقطعی برای رفت و آمد در سطح شهر» باشد، «سبک زندگی مردم» چه برای شهرگردی و چه برای هر نوع فعالیت مرتبط با گذران اوقات فراغت از جمله سفرهای ایمن، به شکل «سازگار با عصر کرونا»، تغییر و تطبیق پیدا میکند.
این مهم، از طریق تنظیم تقویم تعطیلات و مناسبسازی هفته کاری با شرایط کرونا، محقق میشود. تقویم رسمی هفتهکاری و تعطیلات در کشور، اشکال بزرگی در مقایسه با غالب کشورها دارد و آن «کمبود مجموع تعطیلات سالانه شامل آخرهفتهها و تعطیلات مناسبتی» است. در بیش از 100کشور دنیا، مجموع روزهای تعطیل در سال، بیش از 110 روز است و مثلا در چین، مالزی، انگلیس و آمریکا به ترتیب 126 روز، 120 روز، 114 روز و 114 روز است اما این عدد در تقویم رسمی ایران حدود 78 روز است. علت این تفاوت، به «تعطیلی آخرهفته» برمیگردد که در کشورهای جهان، 2 روز اما در ایران یک روز است. مطالعات متعدد نشان داده است، «هفته کاری 5 روزه» باعث افزایش راندمان کاری ناشی از افزایش نشاط و انرژی نیروی کار در روزهای تعطیل هفته میشود و در سمت مقابل، هزینه کارفرماها کاهش پیدا میکند. همچنین آخرهفته دو روزه باعث میشود «سفرهای منظم و پایدار اما به شکل غیرتهاجمی» در کشور شکل بگیرد و به رونق بازار خدمات گردشگری و سفر و کمک به رشد اقتصادی منجر میشود. نیمه سال گذشته که کل جهان با قرنطینه و ممنوعیت سفر و گردش مواجه شد، دستهای از کشورها برای «نجات بازار سفرهای ایمن و کمک به بهبود روحیه افسرده شهروندانشان در دوره سخت کرونا»، اقدام به «بازتنظیم تقویم کاری هفته» کردند و «هفته کاری 4 روزه» را به شکل آزمایشی به اجرا درآوردند.
افزایش تعطیلی آخرهفته از دو روز به سه روز به شکل محدود یا گسترده در کشورهایی همچون اسپانیا، انگلیس، مکزیک، کاستاریکا، نیوزیلند، فنلاند و اخیرا در ژاپن باعث شده «هم اوقات فراغت مناسب برای گردش و تفریح ایمن فراهم شود» و هم اینکه «کسبوکارها بتوانند بخشی از هزینههای رکود کرونایی را از طریق افزایش راندمان نیروی کار و کاهش هزینههای مربوط به حضور بیشتر نیروی کار در محل کار، جبران کنند.»
در کشور ما، از آنجا که هفتهکاری هنوز 6روزه است، لازم است نسل قبلی تعطیلات آخر هفته که همان ویکند 2 روزه یا هفتهکاری 5 روزه است، به فوریت بهعنوان راه پیشگیری از موج پنجم کرونا، به اجرا گذاشته شود. درحالحاضر، هر بار تعطیلی مناسبتی فرا میرسد، هجوم مسافرت در بازار گردشگری داخلی شکل میگیرد و مطابق تجربه تلخ عید 1400 که باعث بروز موج چهارم کرونا شد، احتمال دارد موجهای پنجم و بیشتر، خسارتهای جبران ناپذیری به بار بیاورد. در این میان، بعد از هر موج کرونایی، مجموعه گستردهای از کسبوکارها به اجبار تعطیل میشوند و محدودیتهای سختگیرانه برای رفت و آمد در شهرها برقرار میشود که تازه، طبق گفته مقامات دولتی، حداکثر 60 درصد از این اقدامات موردی و سختگیرانه، تحقق پیدا میکند.
اما چنانچه «هفتهکاری 5 روزه» در تقویم رسمی برقرار شود، رفت و آمدها، گردش و تفریح و از همه مهمتر، سفرها، در طول ماه توزیع میشود و همین کاهش تراکم حضور شهروندان در سطح شهرها طی روزهای تعطیل باعث افزایش رعایت فاصلهگذاری اجتماعی و کاهش احتمال ابتلا به کرونا خواهد شد.
در این میان، هزینههای دولت از بابت تعطیلیهای موردی کسبوکارها نیز تعدیل خواهد شد.
اصلاح تقویم هفتهکاری، در مقایسه با تعطیل کردن کسبوکارها، عملا برای دولت و بخش خصوصی هزینهای در پی ندارد اما در مقابل، چون باعث تقویت روحیه نشاط و سبک شدن ذهن نیروی کار در طول هفته میشود، به بهرهوری در کار کمک میکند.
درحالحاضر از آنجا که چشمانداز روشنی برای واکسیناسیون در مقیاس گسترده و اثربخش، در کوتاه مدت و حتی در میان مدت وجود ندارد، اصلاح هفته کاری از طریق کاهش روزهای کاری، فوریت مضاعف برای کشور تلقی میشود چون در نبود واکسن، میتواند ایمنی نسبی از بابت «متوقف شدن رفتارهای پرخطر در تعطیلات مناسبتی و در یک روز تعطیلی آخر هفته» ایجاد کند.
در انگلیس نتایج یک تحقیق اثبات کرده است «هفته کاری 4 روزه به جای 5 روزه»، هم به نفع دولت است، هم به نفع کارفرما و هم به نفع شهروندان. در آلمان، تجربه «کار کوتاه» که از سال 2008 پس از بحران اقتصادی پیاده شد، جواب داده است.
در ایران، هفتهکاری 5 روزه، راهکار سازگار با عصر کرونا است و باعث تعادل نسبی بین کار و فراغت میشود.
لینک کوتاه:
https://www.akhbaremahramaneh.ir/Fa/News/525751/