بزرگنمايي:

اخبار محرمانه-شهاب الدین دوستدار/نظام اسلامی مولود حقوقی انقلاب اسلامی است؛ این نظام بدلیل رویکرد و ساختار ویژه خود از نظام های حقوقی حکمرانی شناخته شده موجود جهان متمایز است.یکتایی این نظام موجب شده است که در قبال آن مواضع کاملا متناقضی اتخاذ شود. گروهی آن را نظام فاقد ظرفیت مردمسالاری و با خصلت های کاملا توتالیتر تعریف کرده و در مقابل باورمندان به نظام اسلامی آن را نظامی مردمسالار دانسته و در بیان تفاوت آن با نظام های دموکراتیک لائیک از مردمسالاری ویژه آن تحت عنوان"مردمسالاری دینی " یاد می کنند.غربی ها و اپوزیسیون این عنوان یعنی مردمسالاری دینی" را پارادوکسیکال و متناقض ارزیابی کرده اند.اکنون پرسش اینست که فلسفه انتخابات در نظام اسلامی چیست؟ آیا رای مردم نقشی در مشروعیت نظام دارد یا صرفا جنبه تزیینی داشته و نظام فقط بر ستون مشروعیت الهی استوار است؟

آن گروه از محققان علم سیاست که تعریفشان از دموکراسی(مردمسالاری) فقط دموکراسی لیبرال است؛ بر این اعتقادند که دموکراسی(مردمسالاری) غیر لیبرال وجود خارجی ندارد؛ در حالی که مروری حتی کوتاه بر تاریخ تحولات مفهوم دموکراسی روشن می کند که انواع دموکراسی وجود دارد و دموکراسی لیبرال تنها یکی از اقسام دموکراسی است ؛نه همه آن. به همین دلیل است که انواع دموکراسی از قبیل دموکراسی نمایندگی، دموکراسی نمایندگی چندحزبی، دموکراسی مشارکتی و حتی دموکراسی نمایندگی تک‌حزبی وجود دارد. به عبارت روشن تر؛ دموکراسی، ایدئولوژی نیست که قابلیت جمع شدن با سایر باور ها را نداشته باشد؛مردمسالاری صرفا یک روش حکمرانی است که در آن آرای مردم در جهت دهی به مسیر حکومت و انتخاب گردانندگان آن نقش دارد.از اینرو این روش که فی حد ذاته خنثی است؛ قادر است با گرایش ها و ایدئولوژی های مختلف جمع شده و مورد استفاده قرار گیرد.وجود نظام های سوسیال دموکرات در کنار نظام های لیبرال دموکرات خود شاهدی دال بر این واقعیت است.

با پذیرش این واقعیت که نظام مردمسالار دینی در کنار سایر نظام های مردمسالار شدنی است و بر خلاف مدعیات بعضی پژوهشگران غربی پارادوکسیکال نیست؛سوالی جدید شکل می گیرد که محل مانور جریانات غیردینی و غیر انقلابی است.گرایش های غربگرا معمولا این فرض را مطرح می کنند که رای مردم به عنوان شاخص یک نظام مردمسالارمشروعیت بخش بوده و مشروعیت نظام های مردم سالار از رای مردم است. به همین دلیل بحث پیرامون سازوکار مشروعیت یابی نظام را به دوگانه «خدا» یا «رای مردم» می کشانند. بر این پایه شاهدیم که گرایش های غربگرا در میان اصلاح طلبان در همین راستا با ارزشگرایان و نیروهای انقلابی به چالش پرداخته و آنان را متهم می سازند که با ارجاع مشروعیت نظام به خدا در واقع رای مردم را غیر اصیل و تزیینی می دانند.اما واقعیت چیست؟ آیا نیروهای انقلابی و ارزشی رای مردم را بی اعتبار و تزیینی می دانند؟ و یا اگر رای مردم را مهم می دانند؛پس نقش خداوند در نظام اسلامی کجاست؟

واقعیت آنست که از منظر فلسفه حکمرانی نظام اسلامی، دو مفهوم مشروعیت(Legitimacy) و مقبولیت(Consent) قابل تفکیک از همدیگر است.در فلسفه سیاسی غرب عموما مشروعیت معادل قانونیت شمرده شده و با مقبولیت یکی انگاشته می شود.به عبارتی رای مردم، هم مشروعیت و هم مقبولیت نظام سیاسی را نشان می دهد.اما در نظام اسلامی میان این دو مفهوم تمایز وجود دارد.مشروعیت در نظام مبتنی بر مردمسالاری دینی معادل انطباق بر شریعت یا به عبارت بهتر حرکت در مسیر دین یا اراده الهی است.از سوی دیگر مقبولیت از طریق رای مردم نشان داده می شود و مردم با رای خود پذیرش خود را اعلام می کنند؛همان امری که در ادبیات دینی با مفهوم "بیعت" نمود می یابد. در نظام های سیاسی از منظر نظام اسلامی صرف داشتن رای مردم موجب مشروعیت نمی شود؛ فی المثل بسیاری از نظام های غربی علیرغم داشتن رای مردم یا مقبولیت از نظر مومنین دینی مشروع شمرده نمی شود ولو طبق قانون خودشان قانونی شمرده شوند؛ زیرا مشروعیت یعنی عمل طبق احکام شرع که آن نظام ها فاقد آنند. از طرف دیگر فرق نظام مردمسالاری دینی با نظام های توتالیتر آنست که تحقق نظام دینی و اعمال مشروعیت نظام اسلامی را بواسطه رای مردم(نمود مقبولیت) می دانند. به همین دلیل رای مردم در فلسفه نظام دینی نه تنها تزیینی نبوده بلکه از ارزش کلیدی برخوردار است.همین واقعیت موجب شده به تعداد سال های حیات نظام اسلامی ما شاهد برگذاری انتخابات باشیم و همه ارکان نظام مستقیم یا غیر مستقیم با رای مردم شکل می گیرد.