بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - دیپلماسی ایرانی /متن پیش رو در دیپلماسی ایرانی منتشر شده و انتشار آن به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
دنیل آر. دپتریس-نیوزویک/ نزدیک به دو ماه از ورود جو بایدن به کاخ سفید می گذرد. سیاست خارجی او چگونه است؟ در قیاس با رئیس جمهوری پیش از خود چطور عمل می کند؟ آیا دولت جسارت انجام کارها به شیوه ای متفاوت را دارد یا اینکه استراتژی بزرگ ایالات متحده در چنگال برتری طلبی سرد و سرسختانه باقی می ماند؟ هواداران مشتاق رئیس جمهوری جو بایدن به تغییر لحن او نسبت به چهار سال گذشته اشاره می کنند و در این مورد، قطعا حق با آنهاست.
همه اظهارات بایدن درباره سیاست خارجی به بازسازی اتحادها و مشارکت های ایالات متحده اشاره داشتند. مشاوران او در وزارت امور خارجه، به ویژه آنتونی بلینکن، تاکید کرده اند که روابط سنتی ایالات متحده در اروپا و آسیا از نظر استراتژیک ارزش زیادی دارند چون آمریکا در چندین زمینه با چین در رقابت است. دولت بایدن همچنین یک سری اقدامات اولیه برای بازگرداندن ایالات متحده به چارچوب چندجانبه انجام داده و برای نمونه، خیلی سریع به توافق آب و هوایی پاریس پیوسته و تعاملات با شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد را مجددا آغاز کرده و از تمایل به پیوستن دوباره به توافق هسته ای ایران سخن گفته است.
اما اگرچه کاخ سفید بایدن می خواهد شرایط را در قیاس با دوران ترامپ تغییر دهد، سیاست خارجی ایالات متحده در کل نسبتا ثابت باقی مانده است. به استثنای قابل توجه قطع حمایت نظامی ایالات متحده از ائتلاف تحت رهبری سعودی در یمن و تمدید توافق جدید استارت با روسیه، سیاست خارجی بایدن بیش از آنچه حامیان او می خواهند بپذیرند، شبیه ترامپ است. در واقع، در رابطه با برخی از موضوعات مانند ایران سرعت کند دیپلماسی دولت بایدن بسیاری را بی تاب کرده است. جدای از لفاظی ها، شباهت های بایدن و ترامپ تاکنون بیش از اختلاف آن دو بوده.
در رابطه با روسیه، موضع گیری رئیس جمهوری بایدن تفاوتی با دولت قبلی نداشته است؛ کاخ سفید اولین تماس تلفنی بایدن با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، را یک تبادل سخت و بی معنی توصیف کرد که یعنی بایدن برخلاف ترامپ در اظهارات عمومی همتای روس خود را مورد تمجید قرار نمی دهد یا خواستار تنظیم مجدد روابط دوجانبه نمی شود. ترامپ شاید شخصا به پوتین ابراز علاقه می کرد، اما دولت او در قبال مسکو به شدت سختگیر بود؛ 273 نهاد روسی در زمان کار ترامپ تحریم شدند. رویکرد بایدن در مساله روسیه احتمالا همان رویه دولت ترامپ در چهار سال گذشته خواهد بود: تحریم های بیشتر علیه اقتصاد روسیه، حمله سایبری گاه به گاه، استقرار نیروهای چرخشی آمریکا در حوزه بالتیک و زمزمه ها درباره بسته نگه داشتن درها به روی مذاکره.
در رابطه با ایران، تیم سیاست خارجی بایدن در زمان کارزار انتخابات ریاست جمهوری به شدت از استراتژی اعمال فشار حداکثری دولت ترامپ انتقاد می کرد و دلیل خوبی هم برای این کار داشت. به نظر می رسد ترغیب ایران به عقب نشینی از برنامه هسته ای به سادگی ترساندن خریداران خارجی نفت و مطرح کردن خواسته های عجیب و غیرواقعی و تلاش برای ورشکستگی اقتصاد ایران نیست. ایرانی ها که همواره در برابر اعمال زور خارجی مقاومت نشان داده اند، در برابر افزایش فشار از سوی ایالات متحده به تشدید و تسریع فعالیت های هسته ای روی آوردند. زمانی که ترامپ کاخ سفید را ترک کرد، ذخایر اورانیوم غنی شده ایران دوازده برابر بیشتر از قبل از خروج آمریکا از توافق هسته ای بود. بایدن بارها درباره بازگشت به میز مذاکره با ایران سخن گفته و اشاره کرده اگر ایران به تعهدات خود بازگردد، آمریکا هم به برجام برمی گردد. یک گروه درجه یک از مذاکره کنندگان ایالات متحده گردهم آمده اند تا موضوع را حل کنند. با این وجود، همان استراتژی اعمال فشار حداکثری که بایدن مورد انتقاد قرار داده بود، همچنان پابرجاست. هیچ کدام از تحریم های دوران ترامپ لغو نشده است. وام 5 میلیارد دلاری که ایران از صندوق بین المللی پول درخواست کرده، همچنان مسدود مانده چون آمریکا مانع از پرداخت آن شده است. اگرچه بایدن به دیپلمات های ایرانی مستقر در نیویورک اجازه سفر بیشتری داده، اما تا زمانی که دیپلماسی مطرح نباشد، چنین اقدامی نیز اهمیتی ندارد. در همین حال، پروازهای نمادین «بی-52» های آمریکایی بر فراز خلیج فارس به گونه ای در جریان است که گویی اتفاقی نیفتاده.
در حقیقت، می توان گفت سیاست ایالات متحده در خاورمیانه مانند گذشته است. تقریبا 900 سرباز آمریکایی هنوز در شرق سوریه مستقر هستند. با توجه با اینکه بایدن از مجازات محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، خودداری کرده به نظر می رسد که دولت او هم مانند دولت ترامپ به دفاع از عربستان متعهد است. نیروهای آمریکایی در عراق همچنان در معرض حملات موشکی گروه های شبه نظامی هستند و هواپیماهای جنگی ایالات متحده به حملات تلافی جویانه به مواضع این گروه های شبه نظامی ادامه می دهند.
شاید حامیان رئیس جمهوری بایدن ترجیح بدهند تغییر لحن و اظهارات او را به عنوان نشانه ای از تغییر رویکرد از دوران ترامپ در نظر بگیرند. اما واقعیت را نمی شود تغییر داد: سیاست خارجی امروز ایالات متحده با سیاست خارجی دیروز آن هماهنگ و مشابه است.