چاپ

اخبار محرمانه - ایران /متن پیش رو در ایران منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
جواد دلیری/ امریکای پس از ترامپ چگونه می‌شود؟ و ماندن ترامپ در اتاق بیضی شکل کاخ سفید جهان را ناآرام‌تر می‌کند؟ آیا سیاست‌های ترامپ و بایدن در برابر ایران متفاوت است؟ چه ترامپ جمهوریخواه و چه بایدن دموکرات هر دو در بسیاری از سیاست‌ها درباره ایران نگاه مشترک دارند هر چند در روش متفاوت باشند اما نتیجه یکی خواهد بود. نتیجه انتخابات نوامبر به هر شکل که باشد، صفحه جدیدی را در منازعه ایران و امریکا رقم خواهد زد. رئیس جمهوری آینده ایالات متحده ترامپ باشد یا بایدن، تفاوت نمی‌کند. تنش میان دو کشور در نقطه‌ای است که تصمیم‌سازی و اراده‌ای متفاوت از گذشته را طلب می‌کند. ترامپ ماجراجوست و در صورت موفقیت در انتخابات، برای واداشتن تهران به گفت‌وگو و توافق با نتیجه‌ای که او و متحدانش درپی آن هستند، بی‌میل به اقدام با شدت بیشتر نیست.
موفقیت جو بایدن نیز تفاوت زیادی را در صورت مسأله اختلافات ایران و امریکا ایجاد نمی‌کند. او همان مطالباتی را از تهران دارد که ترامپ در چهار سال گذشته بر آنها پافشاری کرده است. اعتراض بایدن و جناح هوادار او به بی‌نتیجه بودن اقدام‌های ضد ایرانی ترامپ از یک‌ سو و نیز رویکرد یکجانبه‌گرای او در اجرای سیاست‌هایش بدون مشارکت دادن متحدان اروپایی امریکاست.
بررسی گزاره‌های فوق نشان می‌دهد که جو بایدن و دونالد ترامپ هر دو راهبرد مشترکی را دنبال می‌کنند که فشار بیشتر بر ایران است. حال ترامپ نام آن را «فشار حداکثری» می‌گذارد و بایدن از آن به عنوان «فشار هوشمند» تعبیر می‌کند. اما روش و تاکتیک ترامپ بدین گونه است که در این زمینه تکروی می‌کند و یکی پس از دیگری تحریم‌های کوری را علیه ایران وضع می‌کند؛ تا به حدی که به اذعان «رابرت اوبراین» مشاور امنیت ملی دولت امریکا، تحریم‌ها به قدری اعمال شده که دیگر کاری نمانده که امریکا بتواند علیه ایران انجام دهد.
اما تاکتیک دولت بایدن شبیه به تاکتیک اوباماست. تیم بایدن در نظر دارد تا با ایجاد اجماع علیه ایران به روش هوشمندانه‌تری، فشار مؤثری را بر ایران وارد کند. طبیعتاً بایدن در موقعیتی است که به راحتی از فشار حداکثری عبور نخواهد کرد و سعی خواهد کرد که تلاش‌های ترامپ را به محصول مورد نظر خود تبدیل کند.
در مجموع، ترامپ و بایدن در استراتژی با هم تا حدود زیادی اتفاق نظر دارند و هیچ کدام دغدغه بهبود وضعیت اقتصادی ایران را ندارند. هدف راهبردی آنها در قبال ایران تهی کردن نقاط قوت و ظرفیت‌های استراتژیک ایران است. اما هر کدام به روش خود به دنبال تحقق خواسته‌شان هستند.
هر دو حزب رفتارهای ایران را برهم‌زننده ثبات در منطقه می‌دانند و به مهار ایران می‌اندیشند. چه دموکرات و چه جمهوریخواه به دنبال تبدیل ایران از یک بازیگر ضدهژمون به یک بازیگر عادی در نظام منطقه‌ای خاورمیانه و حوزه خلیج ‌فارس هستند. هر دو اتهام دستیابی ایران به سلاح هسته‌‌ای را جزو سیاست‌های خود می‌داند و بر این ادعا پای می‌فشارند. چه بایدن و چه ترامپ تحریم‌های اقتصادی را به عنوان یکی از اهرم‌های مهم در هر نوع مذاکره با ایران تلقی و تصور می‌کنند. چه ترامپ که سیاست فشار حداکثری را دنبال کند چه بایدن که آن را بر زبان نیاورد اما نان تحریم را خواهد خورد.
هرچند برخی تحلیلگران معتقدند با ورود بایدن به کاخ سفید نرمش‌های شکلی در تحریم‌ها رخ خواهد داد اما ساختارها تغییر نمی‌کند. به عبارتی در استراتژی خود ابزار چماق و هویج را به طور توأمان پیش می‌برد. بایدن سیاست تصحیح و تکمیل برجام را دنبال خواهد کرد و این توافقنامه را محدود به تکنولوژی هسته‌ای ندانسته و مانند ترامپ خواستار گسترش دامنه آن در سطوح دیگری است که تاکنون خط قرمز تهران در قبول هرگونه گفت‌وگوی احتمالی اعلام شده است.
ماندن ترامپ در کاخ سفید نیز قطعاً سیاست فشار حداکثری را ادامه خواهد داد تا با ایران پای میز مذاکره بنشیند.
در این خصوص مرکز امنیت نوین امریکا طی گزارشی 23 صفحه‌ای نقشه راهی برای دولت احتمالی دموکرات در نحوه تعامل و تقابل با ایران تدوین کرده است.
این گزارش به دو دلیل حائز اهمیت است: اول از آن جهت که برای اولین بار سیاست کلی اعلام‌شده از سوی جو بایدن درباره برجام را به صورت راهکارهای جزئی، مشخص و گام به گام در آورده و ارائه می‌کند؛ دوم، از آن جهت که راهکارهای ارائه‌شده را می‌توان به نوعی منعکس‌کننده ذهنیت حزب دموکرات در قبال ایران در نظر گرفت. در این بخش تصریح شده راهبرد بلندمدت دولت امریکا در قبال ایران باید چند هدف کلیدی را دنبال کند: 1- جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای 2- مقابله با سیاست‌های منطقه‌ای ایران که برای منافع امریکا در منطقه مضر هستند و 3- حرکت به سمت تنش‌زدایی در منطقه پیشنهاد شده که مذاکره با ایران در سه فاز انجام شود: تنش‌زدایی، رایزنی و مشورت‌ها و فاز مذاکره در دو مسیر. نقش‌آفرینی اروپا در اختلافات بین ایران و امریکا هم با حضور هرکدام از نامزدها در کاخ سفید چندان متفاوت نخواهد بود و در نهایت به سمت همگرایی با کاخ سفید پیش خواهند رفت. برخی تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که با پیروزی بایدن همگرایی امریکا و اروپا بیشتر خواهد شد. تحلیل اروپایی‌ها و البته تمایل قلبی آنها شکست ترامپ است. آنها تاکنون در برابر تلاش‌های امریکا برای لغو و پایان برجام و تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران در مقابل کاخ سفید ایستادگی کرده‌اند اما در صورت پیروزی دوباره ترامپ به نظر می‌رسد که اروپایی‌ها هم دیگر توان مقاومت در برابر او را نخواهند داشت و لذا آنها هم چه بسا خواسته یا ناخواسته، از سر ترس یا اقتضای تأمین منافع با ترامپ همراه خواهند شد. در سوی مقابل اگر بایدن هم پیروز این کارزار شود باز هم تمایل اروپایی‌ها به همراهی و همگرایی با امریکای بایدن با اشتیاق بیشتری خواهد بود. برخی تحلیلگران معتقدند اگر بایدن به جای ترامپ قطعنامه ضد ایرانی به شورای امنیت برده بود، اروپایی‌ها به نفع امریکا رأی می‌دادند.