چاپ

اخبار محرمانه - وطن امروز /متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
کمیل نقی‌پور/ برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران که معمار اصلی فشارهای حداکثری بر ایران شناخته می‌شد، از سمت خود کناره‌گیری کرد.
به گزارش «وطن امروز»، در فاصله کمتر از 3 ماه به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران از سمت خود در این مسؤولیت کناره‌گیری کرد. هنوز به صورت رسمی معلوم نشده است وی خود از این سمت استعفا کرده یا مقامات ارشد کاخ سفید و وزیر خارجه آمریکا وی را مجبور به استعفا کرده‌اند، با این حال از شواهد بر‌می‌آید که وی قطعا مجبور به ترک ساختمان وزارت خارجه آمریکا شده است.
خبر استعفای هوک ابتدا شامگاه پنجشنبه توسط خود او منتشر شد و وزیر خارجه آمریکا نیز ساعاتی بعد این خبر را اعلام کرد. مایک پمپئو در بیانیه‌ای اعلام کرد برایان هوک، نماینده ویژه این وزارتخانه در امور ایران از مقام خود کناره‌گیری می‌کند. در این بیانیه علت استعفای برایان هوک و تاریخ دقیق پایان کار او اعلام نشده است. مایک پمپئو در عین حال برایان هوک را یک «مشاور مورد اعتماد» و «دوست خوب» توصیف کرد که در 2 سال گذشته، «به نتایجی تاریخی ضد رژیم ایران دست یافته است».
با این حال روزنامه «واشنگتن‌پست» بامداد جمعه به نقل از یک مقام ارشد سابق در دولت آمریکا نوشت از هوک خواسته شد استعفا کند تا مسؤولیت شکست استراتژی واشنگتن علیه ایران، بر دوش وی بیفتد. این مقام ارشد پیشین - که خواست نامش فاش نشود - به این روزنامه گفت: «ایران محدودیت‌های غنی‌سازی، انباشت [اورانیوم] و توسعه سامانه‌های تأمین را شکسته است. طبق تمام داده‌های تجربی، [وضعیت] کنونی از زمان [حضور آمریکا در برجام] بدتر است و آنها به طرز چشمگیری اقدامات بد خود را افزایش دادند».
وی سپس نتیجه‌گیری کرد: «اگر به زعم شما این استراتژی موفق بود، نمی‌دانم چرا باید نماینده خود را اخراج کنید».
واشنگتن‌پست همچنین به نقل از این مقام مطلع نوشت: «چه کاری جز وارد کردن صدمه جدی به اقتصاد ایران انجام داده‌ایم؟ اگر استراتژی آن بود، خب انجام شد. اگر استراتژی، جلوگیری از دستیابی آنها به تسلیحات اتمی بود، آنها [اکنون] گام‌های بیشتری برداشته‌اند... نشنیده‌ام کسی، حتی از راست‌های افراطی، بگوید این استراتژی کارگر بود».
برایان هوک یکی از معدود مقام‌های آمریکایی است که از خانه‌تکانی‌های دستگاه سیاست خارجی آمریکا در امان مانده و بعد از اخراج «رکس تیلرسون» از سمت وزیر خارجه آمریکا سمتش را حفظ کرده بود.
هوک، موضع‌گیری‌های بسیار تند و افراطی علیه ایران اتخاذ کرده و برای نمونه خواستار تمدید تحریم تسلیحاتی ایران بود اما از ضرورت گفت‌وگوی مستقیم با تهران نیز سخن می‌گفت.
روزنامه «نیویورک‌تایمز» نیز در این باره نوشت خروج هوک هر گونه شانس باقیمانده برای دیپلماسی با ایران قبل از اتمام دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ را از بین خواهد برد.
بر اساس این گزارش، «الیوت آبرامز» که در حال حاضر نماینده دولت آمریکا در امور ونزوئلا است جایگزین برایان هوک خواهد شد.
* هوک از معدود بازماندگان وزارت تیلرسون
هوک 52 ساله از زمانی که «رکس تیلرسون» به عنوان وزیر خارجه آمریکا منصوب شد در این وزارتخانه به عنوان مدیر دفتر برنامه‌ریزی‌های سیاسی به کار گرفته شد. بعد از عزل رکس‌ تیلرسون، برایان هوک یکی از معدود مقام‌های وزارت خارجه بود که توانست در دولت آمریکا باقی بماند. هنگامی که «مایک پمپئو» در مارس 2018 به وزارت خارجه آمریکا آمد، برایان هوک به نمایندگی از دولت دونالد ترامپ با کشورهای اروپایی درباره برجام مذاکره کرده و سیاست‌های دولت را برای آنها تشریح می‌کرد.
16 اوت 2018، یعنی 3 ماه بعد از خروج آمریکا از برجام، پمپئو اعلام کرد گروهی به نام «اقدام ایران» تشکیل داده و برایان هوک را به عنوان رئیس آن منصوب کرده است. وظیفه اصلی هوک در این سمت، طراحی سیاست‌هایی برای پیشبرد «کارزار فشار حداکثری» علیه ایران بود که از چند ماه قبل‌تر سیاست اصلی دولت ترامپ در قبال ایران اعلام شده بود.
هوک در نخستین اظهارات خود بعد از تشکیل گروه اقدام ایران گفت: «هدف راهبرد جدید آمریکا در قبال ایران محافظت از امنیت ملی آمریکا، امنیت متحدان آمریکا و شرکای این کشور است». با آنکه محور بخشی از پیام‌هایی که برایان هوک درباره ایران مطرح می‌کرد دعوت به گفت‌وگو و مذاکره بود، بسیاری از تحلیلگران کارگروه اقدام ایران را مرکزی برای ایجاد نارضایتی در داخل ایران و ایجاد آشوب‌های خیابانی و در نهایت براندازی نظام جمهوری اسلامی می‌دانستند. «ایگور پانکراتنکو»، تحلیلگر مسائل خاورمیانه و معاون مرکز ارزیابی‌ها و پیش‌بینی‌ها یک روز بعد از تشکیل این مرکز گفت: «کارگروه اقدام ایران، به زبان ساده ادامه‌دهنده همان راهبردی است که هدفش سرنگونی حکومت فعلی ایران است».
* چرا برکنار شد؟
برکناری هوک را که به عنوان کاتالیزور فشار روی ایران ایفای نقش می‌کرد، می‌توان از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار داد و درباره آن نتیجه‌گیری کرد.
اول آنکه کارویژه اساسی گروه اقدام ایران تغییر رفتار ایران در قبال آمریکا بود. مایک پمپئو در روزهای آغازین ورودش به وزارت خارجه با مطرح کردن شروط دوازده‌گانه‌ای اعلام کرد در صورتی که ایران تن به پذیرش این شروط بدهد آمریکا حاضر به مذاکره با ایران می‌شود. این شروط دوازده‌‌گانه 3 محور اساسی داشت؛ اول از بین بردن برنامه هسته‌ای ایران، دوم تغییر سیاست‌های منطقه‌ای ایران و همراهی با سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه و سوم از بین بردن توان موشکی.
بقیه شروط مطرح‌شده وزیر خارجه آمریکا حول همین 3 محور است. ترامپ و پمپئو سیاست خود در قبال ایران را بر این مبنا پایه‌گذاری و برایان هوک را به عنوان مسؤول هماهنگی و پیشبرد این شروط منصوب کردند.
آمریکایی‌ها اما برای مجبور کردن ایران به تن دادن به شروط دوازده‌گانه یا حداقل بخشی از این شروط «سیاست فشار حداکثری» را در دستور کار قرار دادند. سیاست فشار حداکثری بر پایه تن دادن ایران به شروط آمریکا و پذیرش مذاکره یا فروپاشی اقتصادی ایران طراحی شده بود. مقامات آمریکایی به این نتیجه رسیده بودند که اگر ایران تن به مذاکره ندهد لاجرم در نتیجه سیاست‌های تحریمی بی‌سابقه آمریکا با فروپاشی اقتصادی مواجه می‌شود و سپس همانند دومینو، فروپاشی اقتصادی سبب فروپاشی اجتماعی می‌شود و در نهایت فروپاشی نظام جمهوری اسلامی را به دنبال می‌آورد.
با این حال اما نه‌تنها هیچ کدام از این شروط محقق نشد، بلکه ترامپ و وزیر خارجه‌اش در روزهای پایانی منتهی به انتخابات ریاست‌جمهوری، با برکناری هوک آشکارا پذیرفتند سیاست فشار حداکثری آمریکا در قبال ایران که مهم‌ترین و تنها پروژه آمریکا در قبال ایران به حساب می‌آید شکست خورده است.