چاپ

اخبار محرمانه - صبح نو / متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
«توافق هسته‌ای با ایران بسیار مهم بوده و هرگونه اصلاحیه‌ای در این توافق باعث ضرر خواهد شد.» این شاید مهم‌ترین بخش از بیانیه نشست روز جمعه وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل بود؛ موضوعی که دقیقاً خلاف تلاش چندین ماهه ایشان برای تحمیل «برجام مکمل» را به تصویر می‌کشد، اما بواقع چه عاملی باعث شده تا اروپایی‌ها از دخل و تصرف در برجام، منصرف شوند؟
وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بیانیه پایانی نشست روز جمعه خود در بروکسل،‌ خواستار کاهش تنش میان ایران و آمریکا شدند. جوزف بورل، مسوول تازه نفسِ سیاست خارجی اتحادیه اروپا که این بیانیه را قرائت می‌کرد، مدعی شد که اتحادیه اروپا همچنان به حفظ توافق هسته‌ای با ایران پایبند است و به نفع اروپاست که تا آنجا که بتوانیم، این توافق را حفظ کند. وی همچنین ضمن ابراز تأسف از خروج آمریکا از برجام، این توافق را ابزار مهمی برای عدم اشاعه[سلاح‌های هسته‌ای] به شمار آورد. بورل اضافه کرد: «توافق هسته‌ای با ایران بسیار مهم بوده و هرگونه اصلاحیه‌ای در این توافق باعث ضرر خواهد شد و از تهران می‌خواهیم که به بندهای توافق هسته‌ای پایبند بوده و ما نیز به آن پایبند خواهیم بود و همچنان به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای نظارت و راستی‌آزمایی فعالیت‌های ایران تکیه می‌کنیم.» وی تاکید کرد: «مذاکره درباره توافق هسته‌ای جدید با ایران پیچیده و بسیار وقت‌گیر خواهد بود.» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برخلاف پروپاگاندای ماه‌های اخیر آمریکا و برخی کشورهای اروپایی عضو برجام درباره لزوم استفاده از مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی، اضافه کرد که در نشست روز جمعه میان وزیران خارجه این اتحادیه درباره رجوع به مکانیزم حل اختلاف در توافق هسته‌ای با ایران، بحثی انجام نشده است.
غرب به‌دنبال برجام مکمل
با وجود تصریح اخیر وزیران خارجه اتحادیه اروپا بر حفظ بی‌کم و کاست برجام، اروپایی‌ها و مشخصاً فرانسه ماه‌ها پیش از خروج رسمی آمریکا از برجام، از لزوم «برجام مکمل» با محوریت مذاکره درباره توانایی‌های موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران، سخن می‌گفتند. شهریورماه سال‌96 و در فاصله 8‌ماه تا به هم خوردن بازی برجام توسط ترامپ، اگنس روماته، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه در اظهاراتی، بر عزم کشورش برای رایزنی بر سر مکمل برجام تاکید کرد. او گفت: «امانوئل مکرون احتمال رایزنی‌ها در آینده برای مذاکره بر سر برجام مکمل را داده که شامل سال‌های پس از 2025 و موشک‌های بالستیک ایران خواهد بود.» تلاش «الیزه» برای تثبیت برجام مکمل، چند ماه پس از خروج آمریکا از برجام نیز ادامه یافت به‌گونه‌ای که «وال‌استریت‌ژورنال» مهرماه سال‌97، در گزارشی درباره اختلافات بروزیافته میان اروپا و آمریکا بر سر نوع برخورد با ایران در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل نوشت: «امانوئل مکرون قصد دارد بار دیگر پیشنهاد خود برای تقویت برجام را تکرار کند. او این پیشنهاد را که از آن به‌عنوان توافق مکمل برجام هم یاد می‌شد، چند ماه پیش هنگام خروج آمریکا از برجام مطرح کرد و پیشنهاد فرانسه این بود که آمریکا به برجام پایبند بماند و طرف‌ها به تفاهمی مشترک برای محدودکردن برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران برسند.»
برجام مکمل، به انحای مختلف از سوی دیگر اروپایی‌های عضو برجام، تکرار شد. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان؛ یک هفته پیش از خروج آمریکا از برجام، با وجود حمایت لسانی از برجام و با بیان اینکه «موضع ما این است که توافق[برجام] لغو نشود»، تصریح کرد: «گفت‌وگوها با ایران باید برای رسیدن به توافقی دیگر گسترش یابند چون مشکلاتی با نفوذ جمهوری اسلامی در سوریه، برنامه موشکی این کشور و وضعیت آینده پس از خاتمه دوران 10 ساله برجام وجود دارد.» خواسته اروپایی‌ها برای به جریان افتادن مذاکرات جدید علاوه بر برجام، خواست آمریکایی‌ها هم بود. به بیان دیگر، دولت ترامپ هم به‌دنبال آن بود تا از طریق طرحی جداگانه یا تکمیلی، محدودیت‌های بیشتری در توافق هسته‌ای علیه توان نظامی ایران اعمال کند. خواست آمریکایی‌ها برای تحمیل «برجام مکمل» به وضوح خود را در 12‌پیش شرط مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا برای آغاز مجدد مذاکرات با ایران، نشان داد. پمپئو خردادماه سال‌97، ضمن تبیین راهبرد و استراتژی جدید آمریکا در برابر ایران، 12 پیش شرط برای آغاز مذاکرات کشورش با جمهوری اسلامی را اعلام کرد. وزیر خارجه آمریکا در این پیش‌شرط‌ها، بر لزوم توقف «توسعه برنامه موشکی بالستیک ایران» و نیز حمایت از به زعم خودش «گروه‌های تروریستی در منطقه خاور میانه» تاکید کرد. تلاش طرف‌های غربی برای تحمیل برجام مکمل بر ایران، با واکنش منفی مقامات کشورمان مواجه شد. مقامات کشورمان در سطوح مختلف، فعالیت‌های موشکی کشورمان را با هدف بازدارندگی و حضور منطقه‌ای در جاهایی نظیر سوریه و لبنان را در راستای منافع ملی ارزیابی می‌کنند.
به نظر می‌رسد آنچه باعث شده تا سران کشورهای اروپایی، از خیر طرح‌های تکمیلی درباره برجام بگذرند، قدرت موشکی کشورمان و تعیین کنندگی آن در حوزه خارجی باشد. پس از حملات موشکی کوبنده جمهوری اسلامی ایران علیه بزرگ‌ترین پایگاه نظامی آمریکا در عراق، ترامپ رییس‌جمهوری ایالات متحده به جای تهدید متقابل نظامی، از لزوم صلح با ایران و تلاش مشترک برای مبارزه با داعش سخن گفت. عقب‌نشینی محرز او البته متأثر از نه صلح‌خواهی ترامپ بلکه متأثر از قدرت دفاعی کشورمان بود که بار دیگر بازدارندگی خود را به اثبات رساند. از سوی دیگر، قدرت دفاعی کشورمان در شرایطی کشورهای اروپایی را از طرح‌های تکمیلی حول برجام منصرف ساخته که دیپلماسی سیاسی دولت، طی تقریباً دو سال گذشته از خروج آمریکا از برجام، نتوانست متحدان آمریکا را به عمل به آنچه در برجام متعهد شده بودند، وادارد. پس از سال‌ها دفاع از مقوله موشکی، شاید امروز نوبت به ثمررسیدن عینی نتایج بازدارندگی قدرت دفاعی جمهوری اسلامی ایران باشد که یک نمونه‌اش خود را در بیانیه اخیر بروکسل نشان داد؛ به نظر می‌رسد نتایج ادامه داشته باشد.