چاپ

اخبار محرمانه - سرمقاله آرمان ملّی/ تهدید اروپا از سنخ تهدید ایران است
٠
٠
آرمان ملی / « تهدید اروپا از سنخ تهدید ایران است » عنوان سخن روز در روزنامه آرمان ملّی به قلم داریوش قنبری است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
واقعیت این است که اتحادیه اروپا خواهان حفظ برجام است و برجام را یک توافق خوب برای حل مناقشه هسته‌ای ایران می‌داند و می‌داند که با برجام، ثبات و امنیتی در منطقه خلیج فارس ایجاد شده. از طرفی قدرت‌های اروپایی مثل آلمان و فرانسه به‌خصوص وابسته به نفت منطقه هستند و به نوعی علاوه بر اینکه نفت منطقه برای آنها مهم است، از طرف دیگر نگران این هستند که وقوع یک درگیری در منطقه، باعث سرازیر شدن سیل مهاجران به سمت کشورهایشان شود به همین دلیل دنبال حفظ برجام هستند، اما زورشان به آمریکا نمی‌رسد. ایران هم انتظاراتی از اروپایی‌ها داشته، ایران انتظار داشت با برجام بتواند یک وضعیت عادی پیدا کند. کاهش تعهدات گامی برای فشار بر طرف‌های دیگر برجام است که آنها به برجام برگردند و ایران دنبال این است که با این فشارها مجددا برجام را احیا کند، اما پیام ایران از طرف اروپایی‌ها گرفته نمی‌شود و اگر هم گرفته شده، توان این را ندارند که بیش از این برای حفظ برجام تلاش کنند. از طرف دیگر اروپایی‌ها متحد بزرگتری به نام آمریکا دارند که از برجام خارج شده و در غیاب آن متحد بزرگتر، نمی‌توانند اهداف ایران را برآورده کنند چون مراودات تجاری و اقتصادی خیلی وسیعی با همان متحد بزرگتر دارند. باید توجه کرد که شرکت‌های اروپایی حرف شنوی چندانی از دولت‌ها ندارند، آنها منافع خودشان را دنبال می‌کنند و منافع آنها هم در ارتباط با آمریکا تامین می‌شود. آخرین تلاش اروپا هم همین طرح امانوئل مکرون بود که 15میلیارد دلار به ایران داده شود و یک خط اعتباری در اختیار ایران قرار بگیرد تا بتوانند ایران را راضی کنند ولی عملا نتوانستند کاری از پیش ببرند. اینکه اعلام می‌کنند اگر ایران گام چهارم را بردارد، آنها هم از برجام خارج می‌شوند سوالی که مطرح می‌شود این است که برجام در شرایط فعلی چه کمکی به ایران کرده؟ شاید آنها هم دنبال بهانه‌ای برای خروج از برجام هستند. یعنی درواقع فشارهای ایران و آمریکا از دو طرف به اروپایی‌ها باعث شده که آنها هم کم‌کم به این نتیجه برسند که بخواهند برجام را رها کنند. اما به نظر می‌رسد تهدید اروپایی‌ها برای خروج از برجام از جنس تهدید ایرانی‌هاست. ایران تهدیداتی کرده که طی آن تعهدات برجامی را کم کرده در عین حال تابه‌حال اعلام نکرده از برجام خارج می‌شود اما همواره بحث این را مطرح کرده در چارچوب خود برجام تعهداتش را کاهش می‌دهد. کاری که خوشایند اروپایی‌ها نیست که ایران از برجام خارج شود. ایران می‌خواهد که برجام حفظ شود و از منافع برجام هم استفاده کند اما اروپایی‌ها می‌خواهند ایران در برجام باشد هرچند توانشان به بازگشت آمریکا به برجام نرسد و خواهان این هستند که ایران یکطرفه به تعهداتش عمل کند چون این منافع اروپایی‌ها را تامین می‌کند. درواقع اروپایی‌ها بیش از این توان ندارند که گامی در جهت حفظ برجام بردارند و در این مسیر تلاش می‌کنند که اگر نتوانند ایران را در برجام حفظ کنند، دیگر نهایتا آنها هم از برجام خارج شوند.
اما برجام در همین شرایط فعلی چه حسنی برای ایران دارد؟ آیا ماندن در برجام، منافع ایران را تامین می‌کند؟ واقعیت این است که برجام در خیلی از زمینه‌ها دیگر اهداف ایران را تامین نمی‌کند. به‌خصوص در عرصه اقتصادی قطعا و یقینا برجام دیگر سندی نیست که منافع ایران را دنبال و تامین کند و درمجموع به لحاظ اقتصادی ایران، نفع چندانی برای ماندن در برجام ندارد. اما به نظر می‌رسد ماندن در برجام به لحاظ امنیتی و سیاسی برای ایران دارای اهمیت است و منافع خاص خود را به لحاظ امنیتی و سیاسی دارد. بنابراین نباید شرایطی فراهم شود که اروپا تعهدات خود را کاهش دهد و ایران به نوعی باید ضمن اینکه تلاش می‌کند از منافع برجام بهره‌مند شود، تمهیدات لازم را برای ماندن اروپایی‌ها در برجام در نظر داشته باشد، چون خروج اروپا از برجام عملا امکان دارد که باعث شود ایران به وضعیت قبل از برجام برگردد و همه می‌دانیم که در این صورت تحت فصل هفت منشور قرار می‌گیریم که مناسب نخواهد بود و مشکلات بسیار فراوانی را مجددا ایجاد می‌کند و ما را به نقطه صفر برمی‌گرداند. در این صورت بهانه سیاسی که ترامپ دنبالش بود، برایش فراهم می‌شود. ترامپ تابه‌حال در یک بُعد برجام نتوانسته به موفقیت برسد و آن‌هم بُعد سیاسی است. او هنوز نتوانسته هم‌پیمانانش را با خودش همراه کند اما اگر این اتفاق بیفتد آن هدف سیاسی هم برای ترامپ فراهم می‌شود. همراهی آنها، اجماع بین‌المللی را علیه ایران به دنبال خواهد داشت؛ چیزی که آمریکا دنبالش است. گرچه خود ترامپ بارها اعلام کرده دنبال درگیری نظامی نیست، اما برگشتن به فصل هفت منشور می‌تواند از این لحاظ برای ترامپ وسوسه برانگیز باشد که بتواند یک ائتلاف بین‌المللی علیه ایران پدید بیاورد و ایران را به سمت یک درگیری نظامی سوق دهد. به لحاظ روانشناختی، ترامپ خیلی علاقه‌ای به جنگ و درگیری ندارد و به لحاظ شخصیتی هم بیشتر اقتصادگراست و دنبال رونق اقتصادی. درگیری نظامی به نفع ترامپ و آمریکا نیست اما اگر اهداف و منافعش برآورده نشود این احتمال هم وجود دارد که شاید این‌بار اروپایی‌ها پیشقدم شوند و بخواهند بحث اجماع بین‌المللی را دنبال کنند. به‌خصوص با توجه به موضع گیری‌هایی که انگلیسی‌ها داشتند و چه بسا آنها پای آمریکا را به یک منازعه در منطقه بکشانند. به نظر می‌رسد باید با احتیاط عمل کنیم و در رابطه با کاهش تعهدات، احتیاط لازم را داشته باشیم تا شرایطی پیش نیاید که کشور به سمت بحران عمیق‌تر و فراگیرتری پیش رود.