اخبار محرمانه -
شبهقاره در بحران
k ٣.٨
روزنامه سازندگی / متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
درحالیکه مودی میگوید این اقدام (لغو اصل 370 قانون اساسی هند) گامی است برای بهبود اقتصاد هند، اما ناظران تصمیم دولت ناسیونالیست و هندوی مودی را غیردموکراتیک توصیف کردند. چندی پیش ده هزار نظامی هندی در کشمیر مستقر شدند
ساناز نفیسی| سالها است کشمیر به چالش جدی در روابط هند و پاکستان تبدیل شده است تا جایی که هر بار دو قدرت هستهای یکدیگر را به اقدام تلافیجویانه تهدید میکنند. اما این بار تنشها ابعاد گستردهتری یافته است. هفته گذشته زمانی که
دولت هند تلاش کرد تا با استناد به فرمانی جدید و با لغو برخی امتیازهای ویژه، منطقه کشمیر را بیش از هر زمان دیگر تابع خود قرار دهد، پاکستان واکنش نشان داد تا بدین طریق دست رقیب را از این منطقه استراتژیک کوتاه کند. تصمیم یکجانبه روز دوشنبه
دولت مودی زمینه را برای اوجگیری درگیریها هموار کرد. درحالیکه مودی میگوید این اقدام (لغو اصل 370 قانون اساسی هند) گامی است برای بهبود اقتصاد هند، اما ناظران تصمیم
دولت ناسیونالیست و هندوی مودی را غیردموکراتیک توصیف کردند. چندی پیش ده هزار نظامی هندی در کشمیر مستقر شدند.
در همین راستا مراسم زیارت مذهبی لغو، مدارس و دانشگاهها بسته شد و از توریستها خواسته شد تا کشمیر را ترک کنند. به ناگاه اینترنت و خطوط تلفن قطع شد و چهرههای سیاسی محلی در بازداشت خانگی قرار گفتند.
دولت هند به طور رسمی اعلام کرد که این اقدامات مقدمهسازی برای عملیات تغییر بند 35 از اصل 370 قانون اساسی این کشور است، قانونی که بر مبنایش امتیازهایی برای مردمان ایالت جامو و کشمیر تعریف شده است. اما دهلی نو در اقدامی بیسابقه روز دوشنبه اصل 370 را که ماده 35 ذیلش تعریف شده است لغو کرد. بدین ترتیب
دولت مرکزی هند رابطه هفتاد سالهاش با ایالت جامو و کشمیر را که بر مدار این اصل و ماده قانونیاش تعریف شده بود، به گونهای که میخواست تغییر داد. بعد از آن
دولت مرکزی هند از ساکنان خواست تا در خانههایشان بمانند تا بدین ترتیب نظم حفظ شود.
با این حال فعالان حقوق بشر گفتند که ماندن در خانه شبیه به حصر خانگی ساکنان این ولایت است. در شرایطی که
دولت هند تصور میکرد که کنترل ولایت را در اختیار دارد، روز جمعه موجی از اعتراض در جامو و کشمیر آغاز شد. معترضان پلاکاردهایی در دست داشتند که عباراتی با این مضامین روی آنها نوشته شده بود «ما آزادی میخواهیم» -« لغو اصل 370 قابل قبول نیست». اما پاسخ آنها گلوله بود و گاز اشکآور. از همان زمان شهر از مردم و خبرنگاران خالی شد. هرچند برخی عکاسها با عبور از فنسهای مرزی توانستند تصاویری را از این ولایت محاصرهشده شکار کنند. ناظران به نیویورکتایمز گفتند محاصره میلیونها انسان بیگناه صرفا برای آنکه نمیخواستند تحت حاکمیت هند تعریف شوند و تاکنون به گونههای مختلف چون تحصن در مدارس اعتراضشان را نشان دادند، مصداق بارز نقض حقوق بشر توسط یکی از بزرگترین دموکراسیهای جهان است. برخی از ساکنان نگران تمام شدن آذوقهشاناند، برخی با احتیاط زیر نگاه سنگین سربازان ماسکپوش به مسجد میروند و دعا میخوانند. ساکنان کشمیر میدانند از این به بعد دیگر از امتیازهایی که سال 1947 بدانها داده شده بود برخوردار نخواهند شد. این مسئله هم ناامیدشان کرده است. واقعیت آن است که تقسیمبندیهای ایدئولوژیک حاکم بر هند که امروز برجستهتر از هر زمان شده است، موجب این مرزبندی و تحقیر ساکنان سرزمین جامو و کشمیر شده است.
دلیل اوجگیری تنشها در کشمیر
اصل 370 قانون اساسی هند نوعی خودمختاری برای ایالت جامو و کشمیر تعریف کرده است. بدین معنی که این ایالت به جز مواردی چون فعالیت در عرصه سیاست خارجی، مقولههای دفاعی، ارتباطات و مخابرات که در کنترل
دولت مرکزی (هند) است، قانون اساسی مستقل و پرچمش را داشت و قادر بود آزادانه قانون وضع کرده و بدین گونه حقوق اساسی شهروندانش را محقق کند. همین مسئله موجب شده بود که بسیاری از هندیها در این منطقه ملکی خریداری نکنند یا این ایالت را برای سکونتشان برنگزینند. نارندرا مودی، نخستوزیر هند و رهبر حزب ملیگرای هندوی بهاراتیا جاناتا یا همان بیجیپی سالهاست که با این اصل قانوناساسی هند مخالف است و لغو این اصل یکی از وعدههای انتخاباتی این حزب در انتخابات سال جاری بود. به باور نخستوزیر و حزبش کشمیر باید یکدست و یکپارچه باشد. از همین رو مودی بعد از پیروزی دوباره در انتخابات و بازگشت به قدرت این مسئله را در اولویت برنامههایش تعریف کرد تا بدین طریق ایالت جامو و کشمیر قانونی جداگانه نداشته باشند و تحت تابعیت قانون مرکزی تعریف شوند. هند علاوه بر این قصد دارد که این ایالت را به دو قلمروی کوچکتر تقسیم کند تا به شکلی فدرالی اداره شوند. براساس قانون اساسی هند، اصل 370 با رضایت حکومت ایالتی قابل تغییر است. اما در شرایط کنونی حکومت مرکزی بر ایالت جامو و کشمیر حاکم نیست. با این حال به باور بسیاری از کارشناسان حقوقی اقدام
دولت هند غیرقانونی بود. ناظران نیز به نیویورکتایمز گفتند این تاکتیک مودی برای انحراف افکار عمومی است. این کشور با بحران و رکود اقتصادی دست به گریبان است. از همین رو آقای نخستوزیر تلاش دارد تا به واسطه این تغییرات چالشهای حاکم را کمرنگتر جلوه دهد. در این میان بسیاری از کشمیریها نیز معتقدند حزب هندوی جاناتا بهاراتیا قصد دارد شاخصه جمعیتی (دموگرافی) این منطقه اکثریت مسلمان را با اجازه خرید املاک به غیرکشمیریها تغییر دهد. فارغ از انتقادها، تصمیم مودی مورد استقبال بسیاری از ناسیونالیستهای هندو قرار گرفت. این گروه برای رقص و پایکوبی به خیابانها آمدند و پرچم هند را به اهتراز درآوردند.
واشنگتن بار دیگر رهایمان کرد
پاکستان قرار است هفته آینده استقلالش را جشن بگیرد، اما از گزینهها و اهرمهای کافی برای حراست از منافعش برخوردار نیست. ساختار اقتصادیاش در آستانه فروپاشی است. در مورد ماجرای کشمیر نیز متحدان بینالمللیاش یا سکوت اختیار کردهاند یا به شکلی ضمنی جانب هند را نگاه داشتهاند. در چنین شرایطی همانگونه که نیویورکتایمز نوشته است واکنش معمول نظامی میتواند برای این بازیگر پرهزینه باشد؛ بازیگری که در جستوجوی منبعی برای تامین مالی است. اسلامآباد تا پیش از این با توسل به گروههای شبهنظامی تلاش داشت فعالیت همسایگانش را رصد کند. اما در شرایط کنونی به واسطه ترس از تحریمهای بینالمللی نمیتواند به چنین گزینه پرهزینهای متوسل شود. (مقامهای اسلامآباد تا کنون استفاده از گروههای شبهنظامی برای تحقق اهدافشان در عرصه سیاست خارجی را انکار کردهاند). عارف رفیق، رئیس مرکز مشاوره Vizeir، موسسهای فعال در حوزههای امنیتی و سیاسی واقع در آسیای جنوبی درباره شرایط فعلی پاکستان به نیویورکتایمز گفت: «چالشهای اقتصادی به یکی از موانع جدی برای اسلامآباد تبدیل شده است. پاکستان به واسطه عدم دسترسی به منابع مالی نمیتواند با تکیه به شبکههای نظامی و گروههای شورشی رودرروی هند بایستد.» پاکستان سال گذشته برای پایان دادن به انزوای جهانی خود به واشنگتن قول داد تا با بازگرداندن رهبر طالبان پشت میز مذاکرات، زمینه را برای پایان جنگ در افغانستان و تحقق صلح هموار سازد. این بزرگترین امتیازی بود که اسلامآباد برای تغییر موقعیتش ارائه کرد اما حالا برخی مقامهای دولتی پاکستان همکاری این کشور برای تحقق صلح را به چالش کشیدند زیرا
آمریکا در برابر وقایع کشمیر سکوت کرده است. در این میان موضعگیری طالبان نیز اسلامآباد را خلع سلاح کرد. طالبان طی بیانیهای اعلام کرد که مسئله کشمیر با موضوع صلح در افغانستان هیچ ارتباطی ندارد. افغانستان نباید به میدان رقابت بازیگران تبدیل شود. عمرانخان به واسطه نداشتن گزینه لازم برای تحت فشار قرار دادن هند نگران است. او روز پنجشنبه در دیدار با روزنامهنگاران مسئله حمایت از سازمانهای شبهنظامی علیه هند در ایالت کشمیر را رد کرد. وزیر خارجه پاکستان نیز در میانه سکوت متحدان اعلام کرد که اسلامآباد میخواهد ماجرای کشمیر را در شورای امنیت سازمان ملل مطرح کند. پاکستان در شرایط کنونی در انتظار انتقادهای بینالمللی از اقدامات هند در ولایت جامو و کشمیر است. اما موضعگیری صریح امارات مبنی بر اینکه کشمکشها در کشمیر داخلی است و نباید در عرصه بینالمللی مطرح شود و همچنین سکوت ایالات متحده، مقامهای اسلامآباد را خشمگین کرده است. پاکستان بعد از حملات تروریستی 11 سپتامبر همکاریاش با
آمریکا برای مقابله با تروریستها را به مداخله واشنگتن در مناقشات کشمیر و تحت فشار قرار دادن هند برای کسب امتیاز مشروط کرد. با این حال ایالات متحده از انجام تعهداتش خودداری کرد. حالا سکوت
آمریکا موجب شده تا مقامهای پاکستانی بگویند
آمریکا برای دومین بار رهایشان کرده است.