بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - دیپلماسی ایرانی / متن پیش رو در دیپلماسی ایرانی منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
جان بولتون-بلومبرگ/ رئیس جمهوری دونالد ترامپ با مطرح کردن درخواست «بازگشت تحریم ها» علیه ایران مطابق قطعنامه سال 2015 شورای امنیت به جو بایدن، نامزد دموکرات انتخابات ریاست جمهوری، لطف بزرگی کرد. بایدن و نزدیکانش بارها از تعهد به بازگشت به توافق هسته ای ایران موسوم به برجام که ترامپ در ماه مه 2018 از آن خارج شد، سخن گفته اند. با این حال، ظاهرا این ترامپ است که بر برجام تنفس مصنوعی دیپلماتیک می دهد تا جان تازه ای در آن بدمد.
کاخ سفید 20 آگوست ادعا کرد که ایالات متحده تحت قطعنامه 2231 هنوز «یکی از طرفین برجام» به شمار می رود و از این رو، حق درخواست بازگشت تحریم های شورای امنیت را دارد. البته زمانی که ترامپ از برجام خارج شد، از وزارت امور خارجه خواست همه گام های لازم برای «متوقف کردن مشارکت ایالات متحده در توافق هسته ای» را بردارند.
اگرچه برگشت ناگهانی از سیاست خارجی برای ترامپ یک امر عادی است، اما این تغییر رویکرد در قبال برجم حتی برای ترامپ هم قابل توجه به شمار می رود و در صورت پیروزی مجدد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری، می تواند تاثیرات قابل توجهی برجا بگذارد چرا که ترامپ اساسا در دولت دوم خود با محدودیت های سیاسی کمتری مواجه خواهد شد. و کنایه ماجرا در این است که در صورت پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری، این رویکرد جدید ترامپ می تواند برای او هم مفید باشد.
حامیان توافق هسته ای در شورای امنیت (دیگر چهار عضو دائمی شورا به علاوه آلمان) همانطور که پیش بینی می شد، درخواست ترامپ برای بازگشت تحریم ها را رد کردند. فقط جمهوری دومینیکن پس از مشاوره با رئیس شورا، طرف ایالات متحده را گرفت. رئیس شورا یعنی اندونزی هم به سادگی اعلام کرد که هیچ اقدامی صورت نخواهد گرفت. بدین ترتیب، مسئولیت پیشبرد این روند کاملا بر عهده آمریکا خواهد بود. ایالات متحده در هر قدمی که بخواهد بردارد، از جمله پیشنهاد قطعنامه ای برای نادیده گرفتن رئیس شورای امنیت، دست کم به 9 رای نیاز خواهد داشت. دست کم در حال حاضر، ایالات متحده در سازمان ملل در تله خود ساخته گرفتار شده است.
وکلای وزارت امور خارجه ظاهرا اینطور استدلال کرده اند که ایالات متحده که زمانی به عنوان «یک کشور عضو در برجام» تعریف شده، هنوز هم می تواند برای هدف بازگرداندن تحریم های سازمان ملل از این تعریف استفاده کند. این مساله نه تنها از نظر حقوقی اشتباه است و هرگز هدف تنظیم کنندگان توافق هسته ای نبوده، بلکه در صورت پیروزی بایدن در انتخابات می تواند به ضرر ایالات متحده تمام شود. ترامپ با این ادعا که ایالات متحده هنوز در رابطه با توافق حق و حقوقی دارد، این احتمال را برای دیپلمات های خلاق فراهم آورده تا حقوق و در نتیجه مسئولیت هایی برای آمریکا تحت قطعنامه 2231 شورای امنیت و دیگر مفاد توافقنامه تعریف کنند. این مساله به هر گونه تلاش بایدن برای بازگشت کامل به توافق هسته ای مشروعیت می دهد.
منطق بهتر این است: آمریکا یا در توافق هست یا نیست. این استدلال ساده، دقیق و مهم تر، بازتاب واقعیت است. این استدلال که ما برای برخی اهداف «شریک» هستیم و برای برخی دیگر خیر، باید برای سیاست گذاران ایالات متحده نگران کننده باشد؛ احتمالا دیگر کشورها در زمان فاصله گرفتن ایالات متحده از سایر توافق های بین المللی که دیگر به نفع آمریکا نیستند، از این رویکرد استفاده خواهند کرد. وقتی از توافقی خارج می شویم باید خارج از آن بمانیم. نقطه. با این حال، این نوع استراتژی پردازی بلند مدت با رویکرد سیاست خارجی ترامپ بیگانه است.
اقدامات متقابل علیه ایالات متحده افزایش خواهند یافت. برخی از حامیان برجام علاوه بر نادیده گرفتن موضع گیری ایالات متحده، می گویند آمریکا پیش شرط های مندرج در بندهای حل و فصل پیمان را نیز رعایت نکرده است. این شرایط فرآیندی پیچیده و بالقوه طولانی را برای حل اختلافات مربوط به انطباق دقیق طرفین توافق شامل می شوند تا از برخورد شورای امنیت که می تواند به فروپاشی کل توافق بینجامد، جلوگیری کنند. گروه ترامپ با اتکا به اقدامات بریتانیا، فرانسه و آلمان در ماه ژانویه در آغاز روند حل اختلاف که همچنان ناتمام باقی مانده، این رویه ها را نادیده گرفتند. این مساله خود نگرانی ایالات متحده درباره روند توافق هسته ای پیش از ارجاع مساله به شورای امنیت را منعکس می کند. در حقیقت، اگر آمریکا این روند را پیش می برد، خود یک نمونه دیگر از «مشارکت» ایالات متحده در توافقی می شد که از آن خارج شده است.
در حقیقت، ورود به روند حل اختلاف می تواند تا مدتی طولانی پس از انتخابات ماه نوامبر یا حتی مراسم تحلیف رئیس جمهوری در سال 2021 طول بکشد. در حال حاضر لفاظی های ایالات متحده درباره برجام سردرگمی و آشفتگی ایجاد کرده و این فرصت را برای حامیان برجام فراهم آورده تا موانع دیگری برای جلوگیری از بازگشت تحریم های سازمان ملل بیابند.
اینکه چرا ترامپ یک بازی در این سطح خطرناک و بی نتیجه آغاز کرده، معلوم نیست. حتی اگر تحریم های تعلیق شده سازمان ملل متحد دوباره احیا شود، باز هم احتمالا فشاری بیشتر از تحریم های یکجانبه آمریکا که از سال 2018 اعمال شده اند، به ایران تحمیل نخواهند کرد. به علاوه، پاسخ واقعی به جاه طلبی های هسته ای ایران همانی است که توسط عناصر پنهانی علیه برنامه های هسته ای و موشک بالستیک ایران در جریان است. (اشاره بولتون به خرابکاری ها در سایت های هسته ای و موشکی ایران در چند ماه اخیر است که برخی رسانه ها آنها را به اسرائیل با پشتیبانی آمریکا نسبت داده اند.) اقدامات دولت ترامپ در سازمان ملل این روزها نمایش جانبی احتمالا با اهداف سیاست داخلی است. نقش دیپلماسی همچنان در تلاش های مداوم برای ترغیب بریتانیا، فرانسه و آلمان برای نابود کردن برجام است. گزینه جایگزین این است که رئیس جمهوری جو بایدن برجام را با تشکر ویژه از دونالد ترامپ احیا کند.