بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
برایان هوک، رییس گروه اقدام علیه ایران در وزارت‌خارجه ایالات متحده هم از قطار دستگاه دیپلماسی وزارت‌خارجه کابینه دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده پیاده شد. شامگاه پنجشنبه به وقت ایران بود که رسانه امریکایی نیویورک‌تایمز در گزارشی اعلام کرد که این دیپلمات 52 ساله دیگر چهره اصلی کارزار ضدایرانی وزارت خارجه ایالات متحده نیست و قرار است جای خود را به چهره‌ای اتفاقا تندروتر بدهد. برایان هوک که تا پیش از انتخاب از سوی مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده به عنوان رییس گروه اقدام علیه ایران چهره گمنامی در این وزارتخانه بود در سه سال اخیر به چهره اصلی سیاست فشار حداکثری ایالات متحده علیه ایران تبدیل شده بود و شاید به همین دلیل بود که در نخستین ساعت انتشار خبر استعفای هوک آنچه در موج خبری بیشتر به چشم آمد دلایل این استعفا و تعبیر آن به تغییر سیاست تیم ترامپ در قبال تهران بود؛ تعابیری که پس از تمرکز بیشتر بر چهره‌ای که به عنوان جانشین هوک انتخاب شد کم‌کم به واقعیت نزدیک‌تر شد. برایان هوک از منظر بسیاری از تحلیلگران آخرین بازمانده از نسل اول تیم امنیتی پیرامون ترامپ بود. نکته قابل توجه در گزارش نیویورک‌تایمز این بود که نویسندگان این گزارش از استعفای هوک با عنوان پایان هرگونه فرصت توسل به دیپلماسی در رابطه با تهران تا پایان دور نخست ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ یاد کردند. تعبیری که با واکنش فوری عمده تحلیلگران امریکایی روبه‌رو شد و همگی آنها از هوک به عنوان چهره‌ای یاد کردند که معمار و مجری سیاست فشار حداکثری علیه ایران و حتی مسدود کردن کوچک‌ترین روزنه‌ها برای توسل به دیپلماسی در رابطه با تهران بود. هنوز مشخص نیست که آیا پیاده شدن هوک از قطار تیم ترامپ آن هم کمتر از سه ماه مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا به خواسته شخصی او رخ داده یا مسائل حاشیه‌ای نظیر رفتارهای خارج از پروتکل و عرف او با دیگر کارمندان وزارت‌خارجه عملا چاره‌ای جز خروج آبرومندانه آن هم ذیل عنوان استعفا برای او باقی نگذاشته است. برایان هوک در حالی با تیم ترامپ خداحافظی کرد که ایران به عنوان پرونده مستقیم تحت مدیریت او وارد روزها و هفته‌های سرنوشت‌سازی شده است. همزمان با انتشار خبر استفعای هوک و تایید این خبر توسط مایک پمپئو بود که وزارت خارجه ایالات متحده اعلام کرد هفته آینده پیش‌نویس قطعنامه جدید برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را به رای خواهد گذاشت و همین مساله گویای تداوم سیاست ترامپ در قبال تهران در چند ماه آتی خواهد بود. برایان هوک در حالی ریاست گروه اقدام علیه ایران را واگذار کرد که تنها دستاورد فعالیت این گروه تشدید تنش در رابطه با تهران- واشنگتن و رسیدن این رابطه به نقطه‌ای است که به سختی می‌توان از بازگشت‌پذیر بودن اوضاع سخن گفت. اهداف سیاست فشار حداکثری مدنظر ترامپ از ابتدا مشخص بود: تسلیم شدن تهران و نشستن پشت میز مذاکره مجدد با ایالات متحده درباره فعالیت‌های هسته‌ای، منطقه‌ای و برنامه موشکی. تیم پیرامون ترامپ که اصلی‌ترین مهره آن در پرونده ایران همین برایان هوک بود به رییس‌جمهور اطمینان خاطر داده بودند که اعمال فشارهای اقتصادی بر ایران به اضافه تلاش برای منزوی کردن سیاسی این کشور در حالی که تهران نتوانسته از فضای تنفسی کوتاه‌مدت پس از حصول برجام هم کمال استفاده را بکند می‌تواند منجر به تسلیم شدن تهران در کوتاه‌ترین زمان ممکن بشود؛ پیش‌بینی‌ای که هرگز عملی نشد و برایان هوک در حالی کرسی ریاست این گروه را واگذار کرد که به گواه کارشناسان، تشدید تحریم‌ها علیه ایران، ترور سردار شهید قاسم سلیمانی و تلاش برای تهدید نشان دادن تهران در حوزه فعالیت‌های منطقه‌ای هیچ کدام ایران را به میز مذاکره با امریکا نزدیک نکرده است. برخی از تحلیلگران مسائل ایران با توجه به کاهش تعهدات برجامی از سوی تهران می‌گویند که برایان هوک در حالی رفت که ایران برنامه هسته‌ای خود را مجددا از سر گرفته و به نظر می‌رسد که توانسته تا حدودی اقتصاد خود را هم با شرایط تحریمی وفق بدهد. وضعیتی که امروز ایران در آن قرار دارد نشان از شکست کارنامه هوک دارد. برایان هوک در توجیه این شکست به نیویورک‌تایمز می‌گوید: گاهی مسیر و گاهی هدف مهم است. درباره استراتژی ما در قبال ایران هر دو مهم است. ما به دنبال توافق جدیدی با ایران هستیم اما همزمان هم باید بگوییم که فشارهای ما بر ایران اقتصاد این کشور را تحت‌الشعاع قرار داده است.
برایان هوک در ادامه نیز مدعی شد که ایران امروز از سه سال و نیم قبل ضعیف‌تر شده است. با این همه این ادعای هوک طرفداران چندانی ندارد و مثلا چهره‌ای مانند وندی شرمن که در جریان مذاکرات هسته‌ای تیم باراک اوباما با ایران ریاست این تیم را برعهده داشت اعتقاد دارد که تیم ترامپ در قبال ایران به آزمون و خطای تاکتیک‌ها رو آورده و هیچ استراتژی مشخصی ندارد. در وزارت خارجه ایالات متحده نیز کم نیستند چهره‌هایی که با شرمن موافق هستند و می‌گویند که با افراط در استفاده از ابزار تحریم نمی‌توان اصلاحات را پیش برد یا رابطه‌ای را ساخت. سناتور لیندزی گراهام که در حوزه سیاست خارجی از مشاوران ترامپ محسوب می‌شود با تمجید از برایان هوک ادعا کرد که به نظر می‌رسد دیگر پنجره رسیدن به توافق جدید هسته‌ای با ایران حداقل تا پیش از انتخابات بسته شده باشد. این سناتور جمهوری‌خواه در ادامه ادعا کرد که برایان هوک توانسته موافقت کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس با سیاست واشنگتن در قبال تهران را جلب کند. این ادعا در حالی از سوی گراهام مطرح شد که تیم ترامپ در سه سال و نیم گذشته هر بار قطعنامه ضدایرانی را به صحن شورای امنیت برده عملا با دستان خالی بازگشته و یکی از انتقادها به سیاست‌های دولت فعلی امریکا در قبال ایران همین نادیده گرفتن متحدان این کشور است. برایان هوک که در ابتدای سال 2017 میلادی و در دوره وزارت خارجه رکس تیلرسون به تیم ترامپ راه پیدا کرد عملا به نزدیک‌ترین مشاور تیلرسون در پرونده ایران تا پیش از خروج او از وزارت خارجه تبدیل شده بود. به گزارش نیویورک‌تایمز این تیلرسون بود که برایان هوک را به جرد کوشنر داماد دونالد ترامپ و مشاور ارشد او معرفی کرد و بدین وسیله مسیر نزدیکی هوک به رییس‌جمهور را هموار کرد. به گفته بسیاری از کارشناسان امریکایی کاخ سفید در آن بازه زمانی که تقریبا یک سال از حضور ترامپ در راس هرم قدرت گذشته بود هیچ استراتژی مشخص و تعریف شده‌ای در حوزه سیاست خارجی نداشت و تنها مجموعه‌ای از شعارهای انتخاباتی درباره سیاست خارجی روی دست ترامپ مانده بود. جرد کوشنر در مصاحبه‌ای که درباره هوک داشت در مورد نقش او در تبیین سیاست خارجی کاخ سفید می‌گوید: «این هوک بود که به ما کمک کرد تا به رویکردی برسیم که امروز در حوزه سیاست خارجی داریم. برایان با سفرهایی که ترتیب می‌داد عملا جلسات بسیار مفیدی با رهبران کشورهای مختلف برگزار می‌کرد و به خصوص جلسات بسیار خوبی با ملک سلمان و محمدبن سلمان درباره ایران داشت. ایده توییت‌های دونالد ترامپ به زبان فارسی هم از سوی هوک مطرح شد.» کوشنر در حالی تلاش کرد خاطره خوبی از برایان هوک در اذهان بسازد که در وزارت خارجه هوک از محبوبیت و مقبولیت برخوردار نیست و به رفتارهای گزینشی به خصوص با افرادی که مخالف رویه ترامپ در سیاست خارجی هستند، شهرت داشت. با این همه در گزارش نیویورک‌تایمز گفته شده که کارنامه برایان هوک مخلوطی از موفقیت و شکست است. زمانی که ترامپ در سال 2018 تهدید به خروج از برجام می‌کرد، برایان هوک دیدارهای مرتبی با مقام‌های اروپایی داشت تا بتواند آنها را به حمایت از سیاست ترامپ در قبال تهران متقاعد کند. دیدارهایی که هیچ ماحصلی نداشت و اتفاقا در رویدادی کاملا نادر سه کشور اروپایی عضو برجام و متحد ایالات متحده در حمایت از تداوم اجرای توافق هسته‌ای با ایران کنار چین و روسیه باقی ماندند. با این همه برایان هوک یکی از معدود چهره‌هایی بود که با وجود خروج تیلرسون از تیم ترامپ در وزارت خارجه مایک پمپئو هم ارج و قرب خود را داشت و حتی در پرونده ایران استقلال عمل بیشتری هم پیدا کرد. این برایان هوک بود که در برخی پرونده‌ها مانند تهدید ناخدا نفتکش ایران در جبل الطارق به فتواهای شخصی عمل کرد. 
هوک جای خود را به چهره تندتری داد
هرچند که به گواه بسیاری از کارشناسان برایان هوک وادار به استعفا شد تا عملا هزینه شکست سیاست فشار حداکثری به نام او نوشته شود اما چهره‌ای که به جای هوک مسوولیت اعمال سیاست فشار حداکثری علیه ایران را برعهده گرفته نیز کارنامه‌ای بدتر از هوک در ایران ستیزی دارد. الیوت آبرامز که از او با عنوان جانشین برایان هوک یاد می‌شود از دسته سیاستمداران امریکایی است که به نومحافظه‌کاران یا نئوکان‌ها مشهورند و در سیاست خارجی به دنبال نقش فعال امریکا در امور کشورهای دیگر هستند و تبلیغ دموکراسی و ارزش‌های لیبرال را در کنار نظامی‌گری دارند. سایت پولیتیکو دو سال قبل درباره سابقه آبرامز نوشت: او که در دولت‌های رونالد ریگان و جرج دبلیو بوش، روسای جمهور اسبق امریکا، خدمت کرده است در محافل سیاست خارجی امریکا شخصیتی شناخته شده و تا حدودی جنجالی است. او اغلب دیدگاه‌هایی تند و ستیزه‌جویانه از خود منعکس کرده و به‌شدت طرفدار اسراییل است، اما در عین حال درباره لزوم حمایت از حقوق بشر در سرتاسر جهان نیز سخنرانی‌ها و نوشته‌های مفصل و بلیغی داشته است.آبرامز از معدود افرادی است که به عنوان یکی از منتقدان ترامپ در کارزار انتخاباتی سال 2016 اجازه یافته است به دولت جمهوری‌خواهان ملحق شود. یکی دیگر از آنها، جیمز جفری، نماینده ویژه دولت امریکا در امور سوریه، است. الیوت آبرامز در سال‌های اخیر در اندیشکده شورای روابط خارجی فعالیت می‌کرد. الیوت آبرامز متولد ژانویه سال 1948 میلادی دیپلمات سابق امریکایی و کارشناس علوم سیاسی در سیاست خارجی برای رونالد ریگان رییس‌جمهوری سابق جمهوری‌خواه امریکا و جورج دبلیو بوش دیگر رییس‌جمهوری جمهوری‌خواه امریکا بوده است. آبرامز در جریان ماجرای ایران کنترا در دوران ریاست‌جمهوری ریگان به اتهام پنهان کردن اطلاعات از کنگره مجبور به پاسخگویی در مقابل نمایندگان شد اما توسط جورج اچ دبلیو بوش مورد عفو قرار گرفت. آبرامز روابط نزدیکی نیز با لابی‌های حامی اسراییل دارد و عضو شورای یادبود هولوکاست در امریکا است و در دانشگاه جورج تاون در حوزه سیاست خارجی تدریس کرده است. او به دلیل تصمیم‌گیری‌هایش در حوزه سیاست خارجی شخصیتی بحث‌برانگیز و بدنام بوده است به خصوص در حمایت از مداخله‌ امریکا در امور داخلی نیکاراگوئه و السالوادور او در دوره نخست ریاست‌جمهوری جورج دبلیو بوش دستیار ویژه رییس‌جمهوری و مدیر ارشد در شورای امنیت ملی در امور خاورمیانه و شمال آفریقا بود. در آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری بوش او معاون مشاور امنیت ملی بری استراتژی دموکراسی جهانی و مسوول ترویج استراتژی بوش برای پیشبرد دموکراسی در خارج از کشور بود. در اوایل سال 1982 میلادی زمانی که از گزارشی از قتل عام صدها نفر از غیر‌نظامیان توسط ارتش السالوادور در رسانه‌های امریکایی منتشر شد آبرامز در گزارشی به کمیته مجلس سنا نوشت که این گزارش‌ها معتبر نیستند و به نظر می‌رسد حادثه‌ای بوده که در آن چریک‌ها کشته شدند. قتل عام در زمان زمامداری دولت ریگان بود و تلاش می‌کرد تا تصویر رژیم حامی حقوق بشر را از نظامیان در قدرت در السالوادور به نمایش بگذارد. با این حال، گزارش‌های تحقیقی بیشتر نشان داد که ادعای آبرامز گمراه‌کننده بوده است. همچنین، در زمینه تحولات نیکاراگوئه، هنگامی که کنگره بودجه برای کمک‌رسانی به کنتراها به منظور سرنگونی دولت چپگرای ساندنیست نیکاراگوئه را متوقف کرده بود چرا که طبق قانون اجازه صرف بودجه برای تامین تسلیحات برای نیروی خارجی غیر‌قانونی بود، آبرامز به‌طور پنهانی در این باره دیدارهایی برای کمک‌رسانی داشته است. او در دورانی که دستیار ویژه بوش بود نقش مهمی در بهبود روابط اسراییل و امریکا ایفا کرد. همچنین، در سال 2002 میلادی آبزرور ادعا کرده بود که آبرامز در تلاش برای برنامه‌ریزی کودتا علیه هوگو چاوز رییس‌جمهوری چپگرای آن کشور نقش داشته است. آبرامز به قدری کارنامه‌ای ننگین دارد که از او در نشریات چپ امریکایی چون «نیشن» تحت عنوان «جنایتکار جنگی» و «عامل نسل‌زدایی» یاد می‌شود.