بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - آرمان ملی /متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
بازار مسکن یکی از پرتلاطم‌ترین دوران خود را می‌گذراند، آشفتگی این بازار سود سرشاری را به جیب عده‌ای خاص سرازیر کرد. جذابیت سرمایه‌گذاری در این بازار به حدی است که حتی بانک‌ها را با وجود ممنوعیت مجذوب خود کرده است. بنگاهداری بانک‌ها موضوعی است که سابقه زیادی دارد و با اینکه بسیاری از کارشناسان اقتصادی به تبعات منفی آن اشاره کرده‌اند، اما همچنان شاهد حضور بانک‌ها در بازار مسکن هستیم. اینکه بانک‌ها با استفاده از سپرده‌های مردم دست به سرمایه‌گذاری در بازار مسکن زده و با ایجاد نوسانات به دنبال سود بیشتر در این بازار هستند اتفاقی است که در ماه‌های اخیر میلیون‌ها نفر را در سراسر کشور با مشکل جدی تهیه مسکن مواجه کرده است. با وجود قانون ممنوعیت ورود بانک‌ها به بنگاه‌داری، همچنان شاهد این موضوع هستیم و به‌نظر نمی‌رسد بدون برخورد جدی بتوان با چنین پدیده‌ای مقابله کرد. کسب سود یکی از اهداف مهم برای بانک‌هاست و با برخورداری از سرمایه‌ هزاران میلیاردی مردم بعید است دست از چنین اقدامی بردارند. در همین زمینه «آرمان‌ملی» گفت‌وگویی با ایرج رهبر، نایب رئیس انجمن انبوه‌سازان، داشته که در ادامه می‌خوانید.
چرا بانک‌ها به سمت بنگاهداری رفته‌اند و اینکار چقدر با ماهیت و ذات بانک‌ها هم‌راستاست؟
بنگاهداری بانک‌ها تازگی ندارد و بانک‌ها از قبل بنگاه‌دار بودند با اینکه به این کار آنها اعتراض می‌شد. بانک‌ها به سود احتیاج دارند و تنها جایی که می‌توانند سرمایه‌گذاری خوب و مطمئنی داشته باشند بخش املاک و مستغلات و بازار مسکن است و وقتی بازار مسکن در حیطه قدرت بانک‌ها قرار بگیرد، از سود خود عقب نمی‌کشند و همیشه دنبال سود بیشتر خواهند بود، بنابراین وقتی بانک هزار واحد ساخته، خریده یا در دست دارد، می‌خواهد 25 تا 30 درصد سود به‌دست آورد، به همین دلیل پایین آمدن قیمت مسکن وقتی دست بنگاهی مانند بانک در کار است دیگر معنایی ندارد و گرفتار افزایش قیمت‌های این‌چنینی هستیم. هرچند اگر سرمایه‌گذار هم چنین سرمایه‌‌گذاری‌ای کرده باشد راضی نخواهد شد که سود کاهش یابد، مگر اینکه سیاست‌گذاری‌های دولت بانک‌ها را مجبور کند قیمت را بشکنند یا کاهش دهند. این هم در صورتی اتفاق می‌افتد که تولید افزایش یابد. یعنی فراوانی محصول که اینجا منظور مسکن است. اگر مسکن دست سرمایه‌گذار باشد بالاخره یا باید راضی شود که در بخشی ضرر کند یا قیمت را کاهش دهد، اما بانک‌ها به هیچ وجه زیر بار ضرر و کاهش قیمت نمی‌روند، به دلیل اینکه می‌خواهند سود خود را کسب کنند. بنگاهداری بانک‌ها باعث می‌شود تا قیمت‌ها همیشه رو به افزایش باشند. این اشکال کار سیستم بانکی است و وقتی علنا اعلام می‌شود که بانکی هزار واحد مسکونی را در اختیار دارد معلوم است که اصلا راضی نخواهد شد قیمت‌ها کاهش یابد. بانک‌ها می‌خواهند 25 تا 30 درصد سود سالیانه خود را کسب کنند. در این بین بانک‌هایی هستند که به صورت مافیایی به دنبال کسب سود حتی بیشتر از این رقم هستند.
با توجه به مشکلات سیستم بانکی آیا بانک مرکزی می‌تواند با تغییرات سیاست‌ها و روش‌های بانکداری این مشکل را برطرف کند یا اینکه روال بانکداری در ایران به این شکل درآمده است؟
بانک‌ها خودشان به این شکل درآمده‌اند و اصلا روال بانکداری این نیست که وارد بنگاهداری شوند، بانک‌ها باید بخش سرمایه‌گذاری یا تولید را با دادن تسهیلات تقویت کنند، بخشی از بانک‌ها این کار را انجام می‌دهند و بخشی هم خودشان وارد کار می‌شوند چون انتظار کسب سود بیشتری را دارند.
قرار بود بانک‌ها منابع مالی سپرده را به بخش تولید اختصاص دهند، با توجه به اینکه بخش تولید هم از میزان تسهیلات و حمایت‌های بانکی راضی نیست، می‌توان گفت در حال حاضر سپرده مردم به سمت بازارهایی می‌رود که برای بانک سودآور باشد؟
دقیقا؛ بانک‌ها دنبال همین موضوع هستند. به‌عنوان مثال، بیشتر این تسهیلات به کسانی پرداخت می‌شود که در بخش واردات و صادرات فعال هستند، برای اینکه بتوانند تسهیلاتی که به آنها داده می‌شود را در چرخه مالی به گردش در بیاورند و بعد سود و اصل پول را بر‌گردانند. ضمن اینکه مدت بازپرداخت آن هم کوتاه است. بانک‌ها علاقه‌ای به پرداخت تسهیلات در بخش مسکن به سازنده یا خریدار با دوره بازپرداخت 12 تا 15 ساله ندارند چون دوره بازگشت پول زمان‌بر است. پرداخت تسهیلات به افرادی که بتوانند در کمترین زمان بیشترین سود را به بانک‌ها پرداخت کنند بیشتر مورد توجه آنهاست، به‌عنوان مثال دادن تسهیلات به فردی که قصد خرید مثلا سکه را دارد برای بانک جذاب‌تر است چون به سرعت می‌تواند سود سرشاری را به همراه اصل آن به بانک برگرداند.
سهم تولید ناخالص در این میان چه می‌شود؟ آیا بانک مرکزی نمی‌تواند وارد این موضوع شود؟
چرا نتواند؟ بانک‌ها حد و حدود دارند و این حد و حدود مشخص کرده که بانک‌ها باید به چه میزان و در چه قسمتی تسهیلات پرداخت کنند، الان قانونی دوفوریتی در مجلس مصوب شده و بانک‌ها را مجبور کرده حداقل 20 تا 25 درصد از کل تسهیلاتی که قرار است به بخش بازار پرداخت شود را به بخش مسکن اختصاص دهند. قبلا این میزان شش درصد بود، اما به دلیل مساله زمان بازپرداخت بانک‌ها علاقه‌ای به این کار ندارند و برای همین هم به سراغ دلال‌بازی می‌روند تا سود بیشتری کسب کنند.
گفته می‌شود که بخشی از 5/2 میلیون خانه خالی در کشور متعلق به بانک‌هاست و بانک‌ها برای افزایش سود، بازار را متشنج کردند. آیا چنین گفته‌ای صحیح است؟
بله، بانک‌ها قانع به سود بانکی 18 تا 20 درصد نیستند و برای کسب سود بیشتر بنگاه‌دار شده‌اند و با در دست گرفتن بازار مسکن و ایجاد نوسانات، یکباره می‌بینیم که 40 تا 50 درصد در عرض چند ماه قیمت‌ها رشد پیدا می‌کنند. بانک‌ها در چه بازاری بهتر از بازار مسکن می‌توانند سود به‌دست بیاورند؟ عمده‌ترین سرمایه‌ها در دست بانک‌هاست، الان کسانی که عمده سرمایه‌ها را دارند می‌توانند کار انحصاری انجام دهند. در حال حاضر چه کسانی می‌توانند پروژه‌هایی با نیاز بودجه بالای 500 میلیارد را اجرا کنند؟ چند نفر در ایران چنین سرمایه‌ای دارند؟ بانک‌ها چنین سرمایه‌هایی را به‌واسطه سپرده مردم دارند و این مبلغ را وارد معامله می‌کنند. به جز بانک‌ها چه کسی رقم‌هایی نظیر هزار و دو هزار میلیارد تومان را برای سرمایه‌گذاری در اختیار دارد؟ برای همین است که بانک‌ها وارد بنگاه‌داری می‌شوند.