بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - جام جم / بسیاری از برنامه سازان تلویزیون به جای دعوت از سلبریتی ها، مردم عادی را سوژه برنامه های خود می کنند؛ اتفاقی که با اقبال مخاطبان همراه است
تا بوده چهره ها مرکز توجه بودند و یک برنامه با آمدن آنها جذاب می شد. به مرور، اما این چهره ها تکراری شدند و حرف هایشان بارها به گوش مخاطب رسید. در تسریع این روند شبکه های اجتماعی اینترنتی هم دخیل بودند، چون ارتباط نسبتا بی واسطه ای میان مردم و سلبریتی ها برقرار کردند و حتی در بعضی موقعیت ها کژکارکرد هم داشتند و به محبوبیت این چهره ها خدشه وارد کردند. موازی با این جریان ها و شاید در نتیجه آن، برنامه های تلویزیون رویکرد تازه ای را پیش گرفتند. کمی از تمرکز صرف روی چهره ها فاصله گرفتند و راوی قصه های مردم شدند. در نتیجه این تغییر، مخاطبان بیش از گذشته در قاب سیما آدم هایی از جنس خود می بینند و همین برایشان جذابیت دارد. مثلا می بینند کسی از جایی که آنها امروز در آن ایستاده اند، موانع را پس زده، به موفقیت رسیده است و... اگر در تلویزیون بعد از انقلاب رد این گونه برنامه ها را بگیریم و اقبال عام را هم در نظر داشته باشیم، می رسیم به مسابقه هایی نظیر مسابقه محله و مسابقه کوچک و اگر از دایره مسابقه ها که غالبا شرکت کنندگان مردمی دارند نیز خارج شویم، می رسیم به دیگر برنامه هایی که مهمانان و قهرمانانشان مردم هستند و به مرور آنتن بیشتری را گرفتند. ما در اینجا نگاهی به تعدادی از این دست آثار انداخته ایم، برنامه هایی که می شود گفت مردم محور هستند.
«هزار راه نرفته» تا خوشبختی
اشاره کردیم و حتما شما هم دقت کردید تعداد برنامه هایی که مردم در آن نقش اصلی را داشته باشند روز به روز دارد بیشتر می شود و محبوبیت این دست برنامه ها هم در حال بالا رفتن است. این اتفاق خوبی است که بسیاری از برنامه سازان رویش دست گذاشته اند. در حقیقت بعد از سال ها برنامه سازی با محوریت سلبریتی ها که البته همچنان ادامه دارد، مردم عادی راهی به برنامه ها باز کرده اند و شده اند نقش اصلی و عامل جذابیت بسیاری از آنها. تولد یکی از برنامه های محبوب با چنین رویکردی در دهه 80 رخ داد. اوایل دهه 80 بود که برنامه ای با محوریت ازدواج و بررسی مشکلات زوج ها روی آنتن رفت و خیلی زود به محبوبیت رسید. شکل و شمایل متفاوت این برنامه و صریح گفتن برخی مسائل زندگی زناشویی با حضور زوج های درگیر و سعی در شرح و حل مشکل آنها از جمله موارد جذابی بود که «هزار راه نرفته» را تا سال 88 به فصل پنج رساند و فصل ششم آن را هم بعد از 10 سال روانه کرد. این برنامه را می توان جزو برنامه های شاخصی دانست که با مهمانان مردمی روی آنتن رفت و بدون حضور چهره ها به موفقیت رسید. برنامه ای که مسائل مطرح شده در آن ملموس و از جنس مشکلات خانوادگی مردم بود و به این ترتیب میان مخاطبانی که خود را در قاب تصویر می دیدند، گل کرد.
«دعوت» به زندگی
برخی می گفتند ماه عسلی دیگر است، اما محور اصلی این برنامه رمضانی بیشتر دعوت به سبک زندگی مطلوب و ازدواج بود و مهمانان مردمی آن که غالبا زوج های جوان بودند در گفت وگو با مجری - کارشناس برنامه از قصه زندگی شان می گفتند. تاثیرگذاری «دعوت» هم ناشی از همین حضور مردمی و شنیدن قصه هایی آشنا و در عین حال جذاب بود که مخاطب با شنیدنش فاصله چندانی میان خود و آنانی که در قاب تلویزیون دیده، احساس نمی کرد. این برنامه رمضان امسال هم با همین محور روی آنتن شبکه یک سیما رفت.
مامان باباهای قهرمان
کودک شو هم از آن دست مسابقه هاست که در آن مردم بیش از پیش دیده شدند و حتی گاهی پای شرکت کنندگان و برندگان آن در دوره های مختلف به مطبوعات نیز باز شد و در شبکه های اجتماعی مجازی هم دنبال کنندگان بیشتری پیدا کردند. این تفاوت هم به دلیل شیوه متمایز این برنامه برای معرفی شرکت کنندگان و طراحی آیتم های مختلف آن است.
«هزارداستان» واقعی
بعد از ماه عسل به دنیا آمد، ایده پرداز و کارگردان آن، مریم نوابی نژاد همان کسی بود که بسیاری از سوژه ها را به ماه عسل معرفی می کرد. این برنامه سه داستان روایت می کرد و نقطه برجسته آن حضور یک چهره هنری به عنوان شنونده، مقابل افرادی از جنس مردم عادی بود. در واقع دیگر یک چهره مشهور، سخنور نبود و مردم مخاطب قصه او؛ بلکه او این بار شنونده قصه مردم بود و مقابل آنها می نشست و پرسش می کرد.نوابی نژاد، رمضان امسال هم برنامه مکث را با همین محوریت روی آنتن برد.
مردم با «اختیاریه»
برنامه اختیاریه با کارگرادانی مصطفی امامی و تهیه کنندگی و اجرای مرتضی فاطمی هم در فصلی از خود گفت وگوهای متفاوتی را در رمضان 98 جلوی دوربین برد. مهمانان بسیاری از قسمت های این برنامه در ماه رمضان، آدم های عادی با قصه های خاص بودند. البته همه این افراد قهرمان نبودند، در میانشان ضدقهرمان هم حضور داشت، مثل قسمتی که یک آدم ربا مهمان برنامه بود، ولی می توان این برنامه را هم از آن دست آثار به حساب آورد که به آدم های ناشناخته و دورمانده از نگاه جامعه نور تاباند تا بیشتر دیده شوند.
تاکسی مردمی
تاکسی که به دل کوچه و خیابان می زد و چهره ای که برخلاف بسیاری از برنامه ها این بار جای صندلی مهمان، میزبان و راننده مردمی بود که سوار این تاکسی می شدند. برنامه بی کرایه هم گرچه مسابقه بود، ولی ساختاری متفاوت داشت و به شرکت کنندگان بهای بیشتری می داد و سعی داشت اتفاقا از ویژگی ساده و معمولی بودن شرکت کنندگانش به نفع متمایز شدن برنامه بهره ببرد.
«عصر جدید» ما
در مسابقات اصولا شرکت کنندگان مردم هستند و اتفاقا اگر برنامه سازی خواسته نوآوری کند از چهره ها برای شرکت در مسابقه اش دعوت کرده، اما ماجرای عصر جدید کمی متفاوت است. این برنامه فقط یک مسابقه نیست. بلکه در آن از شرایط دشواری که یک شرکت کننده برای دیدن شدن و رشد در رشته اش طی کرده نیز گفته می شود. این فرامتن اگر روی نتیجه مسابقه، انتخاب داوران و احساس مردم هم بی تاثیر باشد، دست کم آدم هایی که تا دیروز از نگاه تحسین گران به دور بودند را به قهرمان و چهره بدل می‎کند. به بیان دیگر عصر جدید گرچه مسابقه است و از این جهت نمی توان آن را در رسته برنامه های مردم محور دانست، چون غالب مسابقه های تلویزیونی شرکت کنندگان مردمی دارند. اما نگاه و پرداخت آن به زندگی شرکت کنندگان و همراهی چند ماهه مخاطبان با آن باعث می شود، برخی از این افراد به قهرمانانی بدل شوند که از پس زندگی دشواری که داشتند، برآمدند و خود را به صحنه ای با مخاطبان بسیار رساندند.
خانه من و شما
ساخت ریالیتی شوها هم، همراه با این رویکرد مدتی است حسابی باب شده و طرفداران زیادی پیدا کرده است. یکی از نمونه های آن مستند مسابقه «خانه ما» است که شرکت کننده هایش مردم هستند. این مسابقه را هم به سبب تفاوت ساختار و پرداختش می توان در دسته برنامه هایی آورد که روایتگر زندگی عادی مردم هستند. در واقع با حضور دوربین مسابقه در خانه افراد، گفتن از ویژگی‎های شخصیتی و شغلی آنان و همراهی همه اعضای خانواده با یکدیگر برای برنده شدن باعث می شود مخاطبان احساس نزدیکی بیشتری به فضای این برنامه داشته باشند.
نگاه کوتاه
فرمول یک: برنامه علی ضیا، در شبکه یک سیما در برخی قسمت ها خود میزبان مهمانان مردمی بود که قصه هایی جذاب داشتند.
کوله پشتی: از تابستان 83 روی آنتن رفت و از نظر اجرا و موسیقی حال و هوای تازه ای میان برنامه های سیما داشت. در «کوله پشتی» هم از مهمانانی دعوت می شد که یک ویژگی خاص داشتند که میان آنها آدم های ناشناخته و مردم عادی هم بودند.
جزر و مد: برنامه جزر و مد که قبل از ماه عسل با همین حال و هوا روی آنتن شبکه سه سیما می رفت، با سوژه های مذهبی، میزبان مهمان های غالبا مردمی با زندگی های متفاوت بود. و...