بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
در میانه تحریم‌ها و با وجود ممانعت از ورود نفتکش‌های ایرانی به بنادر بزرگ دنیا، روز یکشنبه اولین نفتکش از 5 نفتکش ایرانی به نام فورچون (FORTUNE) و روز دوشنبه نیز نفتکش FOREST به آب‌های ونزوئلا وارد شدند و روند تحویل سوخت خود را به پالایشگاه «ال پالیتو» در نزدیکی بندر کابه‌یو در شمال ونزوئلا آغاز کردند.
هر چند نفتکش FURTONE محموله یک میلیون بشکه‌ای سوخت را تحویل داد. پس از به مقصد رسیدن این نفتکش طارق الایسامی، وزیر نفت ونزوئلا در توییتی ضمن قدردانی از ایران، این اقدام را نشانی از برادری و همبستگی قوی میان دو کشور دانست. نیکلاس مادورو رییس‌جمهور ونزوئلا در تلویزیون دولتی از ایران تشکر کرده و گفت که «ایران و ونزوئلا هر دو صلح می‌خواهند و حق تجارت آزاد دارند و این دو ملت انقلابی در مقابل امپراتوری امریکای شمالی زانو نخواهند زد.»
پس از حضور FORTUNE در دریا، تهران و کاراکاس به ناوهای امریکایی نسبت به هر گونه تلاش برای رهگیری یا توقیف آنها هشدار دادند. ارتش ونزوئلا اعلام کرده بود به محض ورود نفتکش‌های ایران به منطقه ویژه اقتصادی ونزوئلا، نیروی دریایی آنها را اسکورت خواهد کرد. حسن روحانی رییس‌جمهور نیز هشدار داده بود اگر امریکا برای نفتکش‌هایی که راهی ونزوئلا هستند مشکلی ایجاد کند ایران «مقابله به مثل» خواهد کرد. محمدجواد ظریف وزیر خارجه نیز نسبت به «اخلال در تجارت قانونی» هشدار داده بود. اهمیت ارسال سوخت و مشتقات برای تولید بنزین به کشور بحران‌زده ونزوئلا نه در فروش محموله‌های انرژی آن هم در میانه شیوع کرونا و کاهش شدید تقاضای نفت که در برافراشته بودن پرچم ایران و روشن بودن رادارها در تمام طول مسیر و تلاشی برای بازپس‌گیری سهم ایران از بازار انرژی است. طی یک دهه اخیر به ویژه پس از تحریم‌های نفتی علیه ایران، نفتکش‌های ایرانی برای رساندن محموله‌های انرژی از راهکارهایی مانند رادار خاموش و استفاده از پرچم سایر کشورها استفاده می‌کردند که نفتکش FORTUNE در میانه شدت‌یافتن تحریم‌ها توانست با پرچمی برافراشته سوخت را به مقصد برساند. طی روزهای آتی 4 نفتکشPetunia Faxon and Clavel نیز به مقصد خواهند رسید. بلومبرگ مدعی شد با وجود مشکلات شدید مالی و نبود ذخایر ارزی در ونزوئلا قرار است حدود 9 تن شمش طلا در ازای این خدمات به ایران ارسال شود.
بحران بنزین و کمک ایران
روابط استراتژیک ایران و ونزوئلا به بیش از یک دهه پیش باز می‌گردد. در آن زمان هوگو چاوز، بنیانگذار کشور سوسیالیستی و البته ثروتمند ونزوئلا در کنار محمود احمدی‌نژاد، رییس‌جمهور وقت ایران قرار گرفت تا بتوانند در معاملات اقتصادی و نفتی به دور از تحریم‌های همه‌جانبه علیه ایران، مراودات خود را ادامه دهند. در آن سال‌ها که ایران همچنان در تولید بنزین خودکفا نشده بود، ونزوئلا با ارسال محموله‌هایی سعی در یاری رساندن به ایران داشت. هر چند در آن روزها هیچ‌کس فکرش را نمی‌کرد که پس از چاوز، جانشینش مادورو کشور را به وضعیتی بکشاند که نفتکش‌های ایرانی تنها سوخت سه هفته این کشور را تامین کنند. ونروئلا به ‌شدت نیازمند بنزین است. این کشور که زمانی یکی از تولیدکنندگان بزرگ اوپک بود، پیش از محدودیت‌های کرونا 170 هزار بشکه بنزین مصرف می‌کرد اما به دلیل جیره‌بندی‌ها اکنون روزانه 40 هزار بشکه در پمپ‌بنزین‌ها توزیع می‌شود. با این شرایط، هم‌اکنون 1800 پمپ‌بنزین در این کشور به علت کمبود سوخت، به حالت نیمه‌تعطیل درآمده‌اند و ظرفیت تولید شرکت ملی نفت ونزوئلا تا دو ماه پیش به 10 درصد ظرفیت روزانه‌ رسیده است. چنانکه اکنون تولید شرکت ملی نفت ونزوئلا به یک پالایشگاه و تولید سوخت با اکتان کم محدود شده چون بسیاری از واحدهای آلکیلاسیون آن فعال نیستند.
با وجود اینکه ایران با 5 نفتکش که حدود 1.5 میلیون بشکه بنزین دارند، تنها می‌تواند پاسخگوی نیاز چند ماه ونزوئلا باشد، بنابراین، این میزان صادرات بنزین حتی اگر مقطعی نیز باشد، می‌تواند درآمد خوبی آن هم در میانه تحریم‌ها نصیب کشور کند.
بحران سوختی در بزرگ‌ترین دارنده ذخایر نفتی
ونزوئلا در چند سال اخیر مشکلات بی‌شماری داشته به گونه‌ای که حتی از پس تولید نفت خود نیز بر نمی‌آید. طبق آمارهای بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول تورم در این کشور به رقم 800 هزار درصد رسیده که در تاریخ اقتصادی جهان نیز بی‌سابقه است. در سال گذشته حدود 4.8 میلیون نفر برای نجات از گرسنگی دایمی از این کشور گریختند. شیوع کرونا و تشدید کاهش قیمت نفت باعث شد دولت مادورو با لیست طولانی‌تری از مشکلات مواجه شود؛ لیستی که در آن کاهش شدید تولید بنزین و نفت خام در پالایشگاه‌ها نیز به چشم می‌خورد. تحریم‌های فوریه و مارس امریکا بر شرکت‌ها و کشورهایی که به کاراکاس کمک مالی کنند، باعث وخیم‌تر شدن اوضاع اقتصادی ونزوئلا شد؛ از این رو ونزوئلا برای جبران کمبود سوخت روزانه خود، دست به جیره‌بندی زد. تا اینکه شیوع کرونا و کاهش فعالیت‌های اقتصادی و مصرف سوخت باعث شکل‌گیری سهمیه سوخت مازاد در ایران شد که همین امر نیز باعث حرکت 5 نفتکش با حدود 1.5 میلیون بشکه سوخت به ونزوئلا شدند. هر چند تحلیلگران معتقدند که بنزین موجود در نفتکش‌های ایرانی پاسخگوی مصرف دو یا سه هفته مردم ونزوئلا است و با رونق فعالیت‌های اقتصادی و افزایش مصرف بنزین، محموله‌های بعدی حجم کمتری خواهند داشت، با این وجود ایران توانست در میانه تحریم‌ها از مهم‌ترین فرآورده نفتی خود کسب درآمد کند. نکته مهم در صادرات بنزین و مشتقات به ونزوئلا، بازگشت دوباره ایران به بازارهای سنتی و از سر‌گیری مراوده با هم‌پیمانان قدیمی است. اما اهمیت دیگر موضوع واردات بنزین از ایران، نیاز ونزوئلا به نفت سبک است. ونزوئلا در دو دهه گذشته به دلیل تولید نفت فوق سنگین و سخت بودن پالایش آن، ملی اعلام کردن صنعت نفتکش توسط چاوز، خروج شرکت‌های نفتی امریکایی در سال 2007 و در ادامه اعمال تحریم‌های نفتی توسط امریکا و سایر کشورهای امریکای شمالی و جنوبی نتوانست از نفت‌های سبک بهره ببرد. به همین دلیل به ‌شدت به واردات بنزین و مشتقات حاصل از نفت سبک نیاز دارد. از این حیث شاید بتوان امیدوار بود که مازاد بنزین ایران در بازارهای جهانی خریداری همیشگی خواهد داشت.
ورود نفتکش ایرانی بدون دخالت ناوهای امریکایی
ماه گذشته میلادی ناوهای جنگی امریکا به دستور ترامپ در منطقه کاراییب برای مبارزه با کارتل‌های مواد مخدر، جنایتکاران، تروریست‌ها و دیگر فعالان زیانبار که از همه‌گیری کرونا برای صدمه زدن به امریکا سوءاستفاده می‌کنند، فرا خوانده شدند. هر چند بسیاری معتقد بودند این حرکت ترامپ برای جلوگیری از ورود نفتکش‌های ایرانی به این منطقه و در نهایت رسیدن به مقصد است، چندی بعد نیز حسن روحانی، رییس‌جمهور ایران در واکنش به حضور ناوهای جنگی امریکا در منطقه کاراییب گفت: «اگر تانکرهای ما در کاراییب یا هرجای دنیا با مشکلات ناشی از امریکایی‌ها مواجه شوند، آنها نیز با مشکلاتی مواجه خواهند شد. امیدواریم امریکایی‌ها اشتباه نکنند». ونزوئلا نیز برای مقابله با هر گونه اقدام امریکا قول داد به محض ورود نفتکش‌های ایرانی، کشتی‌های جنگی خود را برای اسکورت آنها به محل اعزام کند. با وجود آنکه واشنگتن بارها از مشارکت فزاینده ایران در ونزوئلا ابراز نگرانی کرده، اما به مقصد رسیدن دو نفتکش از مجموع 5 نفتکش ایرانی به آب‌های ونزوئلا نشان از بی‌اعتباری تحریم‌ها و البته درس گرفتن از توقیف نفتکش ایرانی توسط انگلیس دارد. 13 تیرماه سال گذشته نفتکش گریس1 که بعد از آزادی آدریان دریا نام گرفت توسط نیروی دریایی انگلیس حدود دو ماه در تنگه جبل‌الطارق توقیف شد که پس از رای دادگاه این منطقه، نفتکش گریس1 آزاد شد.
تلاش امریکا برای توقف نفتکش‌های ایرانی
با وجود اینکه سفر نفتکش‌های ایران از سال گذشته آغاز شده اما تقریبا تمام ارگان‌های مهم امریکا از وزارت خزانه‌داری تا گارد ساحلی در تلاش برای دادن یک هشدار جهانی به صنعت دریایی جهان بودند. این کشور در صدد است به جهانیان ثابت کند که ایران ممکن است از شیوه‌های کشتیرانی فریبنده برای فرار از تحریم استفاده کند. شائبه‌ای که با بر افراشته بودن پرچم ایران در تمام طول مسیر و امکان ردیابی موقعیت نفتکش از سوی ماهواره از بین رفت. دریادار کریگ فالر، فرمانده ناوهای امریکایی پس از امکان رصد موقعیت تمام نفتکش‌های ایرانی گفت: «معتقدم ایران به دنبال به دست آوردن برتری موقعیتی در مکان‌هایی است که منافع امریکا به خطر می‌افتد. مقامات کاخ سفید معتقدند ترامپ به دنبال کاهش روابط این دو کشور است.