اخبار محرمانه - شیوع جهانی ویروس کرونا جان انسان‌ها و سلامتی بشر را در معرض تهدید قرار داده است. در جمهوری اسلامی ایران با تشکیل ستاد ملی مبارزه با کرونا و اعلام بسیج ملی دولت و ملت در مبارزه با این ویروس سریع الانتشار و خطرناک اقدامات لازم صورت گرفته است.
پایگاه بصیرت
به نقل از شمیم : شیوع جهانی ویروس کرونا جان انسان‌ها و سلامتی بشر را در معرض تهدید قرار داده است. در جمهوری اسلامی ایران با تشکیل ستاد ملی مبارزه با کرونا و اعلام بسیج ملی دولت و ملت در مبارزه با این ویروس سریع الانتشار و خطرناک اقدامات لازم صورت گرفته است. حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای با تأکید بر رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و توصیه پزشکان فرمودند: «یقیناً هر چیزی که کمک کند به سلامت جامعه و عدم شیوع این بیماری، یک حسنه است؛ در نقطه‌ی مقابل هر چیزی که کمک کند به شیوع این بیماری، یک سیّئه است. خدای متعال ما را موظّف کرده که نسبت به سلامت خودمان و سلامت دیگران، سلامت مردم، احساس مسئولیّت کنیم.» 1398/12/13
به همین مناسبت حجت‌الاسلام والمسلمین عباس کعبی، استاد حوزه علمیه قم، در این نوشتار به بررسی ابعاد فقهی بیانات رهبرانقلاب درباره حفظ سلامت خود و دیگران پرداخته است

آیا نگهداری غیر طعام صدق احتکار می‌کند؟ برخی فقهای بزرگ بر اساس وحدت ملاک و الغای خصوصیت و اشتراک ادله، احتکار دارو و ما یحتاج عمومی را از مصادیق آن دانسته‌اند(12) و به نظر می‌آید این استدلال بویژه بر اساس قاعده وجوب حفظ نفس صحیح است. به هرجهت چه به عنوان اولی صدق احتکار اطعام و نظایر آن و چه به عنوان ثانوی، احتکار دارو و لوازم بهداشتی که برای سلامتی و بهداشت عمومی در شرایط بحرانی مورد نیاز است، حرام شرعی است و حاکم شرع با صدور حکم تعزیری می‌تواند با قیمت‌گذاری مناسب در اختیار عموم قرار دهد. در مواردی که احتکار به تشخیص کارشناسان، جان آحاد جامعه و نفوس مسلمین را در معرض خطر و آسیب جدی قرار می‌دهد چه بسا درصورت تلف ناشی از آن، صدق عنوان محاربه و افساد فی الارض از طریق احتکار به خاطر تسبیب در اهلاک جان مسلمانان صدق کند.

به عنوان مثال اقامه‌ی نماز جمعه با آنکه از شعائر بزرگ اسلامی است و اقامه‌ی آن برکات و فضیلت و اجر زیادی دارد و ترک آن در صورت اقامه با همه شرایط از روی بی‌اعتنائی جایز نیست و به شدت مذمّت شده است، اگر چه وجوب آن در اصل تخییری است، با این وصف در صورت وجود اعذاری ترک آن جایز بلکه واجب می‌شود. در این زمینه صاحب جواهر می‌فرماید: إن حصل ما یصلح لسقوط التکلیف من ضرر أو مشقه لا تتحمل و نحوها مما یندرج به تحت العسر و الحرج أو أهمیه واجب آخر مع التعارض و نحوها توجه السقوط، و إلا فلا،(14) یعنی اگر آنچه موجب سقوط تکلیف فریضه جمعه شود مانند ضرر یا سختی و مانند آن که قابل تحمل نباشد به گونه‌ای که تحت عنوان عسر و حرج مندرج شود یا در تعارض با واجب اهم دیگری باشد (نظیر تعارض با جهاد و حفظ ثغور) در این صورت فریضه جمعه از مکلف ساقط می‌شود. در غیر این صورت سقوط فریضه جمعه از مکلف وجهی ندارد. در فرض مسأله با شیوع ویروس کرونا به طور جدی، تجمعات عمومی در تزاحم با وجوب حفظ نفس خود و دیگران و رعایت بهداشت عمومی است و به تشخیص ستاد ملی مبارزه با کرونا و اعلام شورای سیاستگذاری نماز جمعه، اقامه نماز جمعه عنداللزوم تعطیل و اقامه آن جایز نخواهد بود. در هر موردی که تزاحم بین مصلحت عمومی و مفسده‌ی عمومی رخ دهد و ملاک مفسده‌ی عمومی ارجح باشد، مصلحت عمومی برای جلوگیری از مفسده‌ی عمومی متوقف می‌شود، مثل مصلحت اقامه نماز جمعه متوقف می‌شود تا از مفسده خطر جانی و گسترش بیماری واگیردار ویروسی کرونا جلوگیری شود.

پی‌نوشت:
1) سوره بقره، آیه 222
2) سوره مدثر، آیه 4
3) المعجم الوسیط ج 7 حدیث ٧٣١١
4) بحارالانوار، ج 73، ص 84
5) وسائل الشیعه ج 19 ص 183
6) سوره بقره، آیه 195: «وَ لا تُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَهِ...» ترجمه: خود را به دست خویش به تباهى و هلاکت نیندازید.
7) فاضل مقداد، نضد القواعد الفقهیه
8) جواهر، ج 5، صص 102-108
9) جواهر، ج 11، ص 24 و25
10) جواهر، ج 11، صص 86- 19
11) مصباح الفقاهه، ج3، ص 820 محقق خوئی ره
12) ابتغاء الفضیله فی شرح الوسیله محقق مرحوم مرتضى حائری
13) جواهر ج 5، ص 110؛ درباره‌ی مدار تشخیص ضرر می‌فرماید: «ثم المدار فی ثبوت الضرر هنا وغیره مما کان کذلک على علمه أو ظنه المستفاد من معرفه أو تجربه أو إخبار عارف وإن کان صبیا أو فاسقا بل وذمیا مع عدم تهمه فی الدین، ولعل ما فی المنتهى من عدم قبوله إذا کان کذلک للتهمه وعدم الظن فلا خلاف لظهور کلامه أو صریحه فی الاکتفاء بالظن کغیره من الأصحاب من غیر خلاف أجده فیه، لوجوب دفع الضرر المظنون، وللتعلیق على الخوف المتحقق به فی السنه ومعاقد الاجماعات، بل قد یقال بتحققه مع الشک فضلا عن الظن، بل مع الوهم القریب الذی لا یستبعده العقلاء، ولعله لا یخلو من قوه، وإن کان ظاهر العلامه ومن تأخر عنه التعلیق على الظن، وکذا الکلام فی السابق من خوف اللص والسبع ونحوهما، فتأمل جیدا.»
14) جواهر، ج 11 ص 262
15) رجوع شود به وسائل الشیعه ج 8 و ج 11