بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - مهر / براساس پیش‌نویس آیین‌نامه اکران 99 که با تأیید رئیس سازمان سینمایی تبدیل به چارچوب قانونی اکران سینماها در سال آینده خواهد شد، نوبت اکران فیلم‌ها براساس قرعه‌کشی تعیین می‌شود!
مدتی است که خبر از اکران فیلم‌هایی سینمایی بر اساس قرعه کشی در محافل سینمایی مطرح است، موضوعی که البته مخالفان و موافقانی نیز پیدا کرده است. آنچه مسلم است اصلی‌ترین نکته در این فرآیند کنار گذاشتن وجه «مدیریت» در اکران با این شیوه و واگذار کردن همه چیز به قرعه و «شانس» است.
در یکی دو سال اخیر انتقادات جدی سینماگران منجر به تدوین نظام‌نامه تازه‌ای برای اکران شده بود که این نظام نامه هم دردی از سینماگران دوا نکرد و اعتراض‌های آن‌ها همچنان ادامه دارد. به همین دلیل از چند ماه قبل زمزمه اصلاح اساسی آیین‌نامه اکران برای سال 99 در محافل سینمایی مطرح شد و حالا به نظر می‌رسد این نظام‌نامه تازه چند گام دیگر تا نهایی و اجرایی شدن فاصله دارد.
فیلم‌ها چگونه با «قرعه‌کشی» اکران می‌شوند؟
بر اساس پیش نویس نظام‌نامه اکران سال 99 مساله «قرعه کشی» فیلم‌های سینمایی حالا فقط در حد یک گمانه زنی رسانه‌ای نیست و سازوکاری معین برای اجرای آن تدوین شده است.
در این پیش‌نویس تأکید شده است «فیلم‌های دارای پروانه نمایش می‌توانند متقاضی اکران در یکی از 7 گروه سینمایی بر اساس نظامی مبتنی‌بر قرعه کشی باشند و به محض ثبت قرارداد صاحب اثر یا موسسه پخش، فیلم مذکور وارد روند قرعه‌کشی می‌شود» که این نکته اشاره‌ای صریح به‌عنوان «قرعه‌کشی» دارد؛ موضوعی که هرچند تا همین چند هفته قبل قطعی به نظر نمی‌رسید ولی پیش‌نویس نظام نامه اکران به تفصیل به سازوکار آن پرداخته است.
در تشریح سازوکار اجرایی برای قرعه‌کشی فیلم‌ها در آیین‌نامه تصریح شده است؛ «در مرتبه اول قرعه کشی که همزمان با اکران نوروزی انجام می‌شود سرگروه 2 قرعه (فیلم) انتخاب می‌کند که شامل فیلم‌های آینده و به‌زودی است که از سه سبد مختلف خواهد بود و در مراتب بعد فقط یک قرعه‌کشی از سبدی که نوبت آن است برای نمایش به‌زودی انتخاب می‌شود. هیچ سرگروهی نمی‌تواند بیش از 2 مرتبه متوالی فیلم از یک سبد اکران کند در صورت انتخاب بیش از 2 بار، قرعه کشی با حذف سرگروه تکرار می‌شود.»
البته به رغم تصریح در این بند پیش‌نویس طبق شنیده‌های موثق اکران عید نوروز 99 از قاعده «قرعه‌کشی» مستثنی است و هیأت ویژه‌ای متشکل از نمایندگان اصناف و سازمان سینمایی درباره ترکیب فیلم‌های این فصل از اکران به‌صورت مستقیم تصمیم‌گیری و اعمال نظر خواهد کرد.
تقسیم‌بندی فیلم‌های متقاضی در سه «سبد»
در بخش دیگری از این پیش‌نویس در تعریف «سبد فیلم‌ها» که در بند فوق به آن اشاره شده آمده است؛ «فیلم‌های متقاضی اکران به تشخیص شورا به سه سبد کمدی (مندرج در پروانه نمایش)، عام و سایر تقسیم می‌شوند و قرعه‌کشی برای هر سرگروه به صورت نوبتی از این سه سبد صورت می‌گیرد و چنانچه برای هر سبد متقاضی ثبت نام نکرده باشد شورای صنفی نمایش تصمیم گیری می‌نماید. همچنین برای نوبت بعدی ثبت نام مجدد متقاضیان صورت می‌گیرد.»
در این تعریف فیلم «عام» به آثاری گفته می‌شود که کمدی نیستند اما بنابر تشخیص شورای صنفی نمایش، ظرفیت فروش بالایی دارند و منظور از «سایر» هم مجموع آثاری هستند که به نظر می‌رسد شانس بالایی در فروش نخواهند داشت. با این تعریف ناگفته پیدا است که پرمحصول‌ترین سبد در این قرعه‌کشی‌ها سبد «سایر» خواهد بود!
در تبصره 4 ماده 9 این آیین‌نامه هم درباره شرایط و مکان قرعه‌کشی فیلم‌ها برای اکران قید شده است: «مراسم قرعه‌کشی هر فصل نمایشی، با اعلام قبلی و با حضور ذی‌نفعان به شکل شفاف و به میزبانی شورای صنفی نمایش و با حضور مدیرکل نظارت بر نمایش فیلم برگزار می‌شود.»
در ماده 8 این پیش‌نویس هم آمده است «سرگروه‌های هفت‌گانه سینمایی بر اساس جدول سینماهای پرفروش کشور انتخاب می‌شوند و عبارتند از سینماهای کورش، باغ کتاب، آزادی یا هویزه، مگامال، شهر آفتاب، ایران مال و سیتی‌سنتر که باید یکی از دو سالن اصلی خود را به سرگروهی اختصاص بدهند.»
نظام‌نامه‌ای به‌نفع پخش‌کننده‌ها یا به سود اکران؟
پیش‌نویس نظام‌نامه تازه اکران در حالی آماده تصویب و ابلاغ نهایی شده است که هنوز تردید جدی درباره مزایای اجرایی شدن طرح اکران فیلم‌ها بر اساس «قرعه‌کشی» در محافل سینمایی وجود دارد. به‌خصوص که به نظر می‌رسد اجرایی شدن این طرح وضعیت فیلم‌های مستقل را در هاله‌ای از ابهام فرو خواهد بود.
نکته جالب اینکه در بندهای مختلف این نظام‌نامه بیش از هر چیز نفع شرکت‌های پخش در نظر گرفته شده است و خروجی آن نمی‌تواند تأثیری بر ایجاد توازن در ویترین سینماها در بازه‌های مختلف زمانی داشته باشد.
سوال دیگری که مطرح می‌شود این است که اساساً در سال چند فیلم پرفروش در سینمای ایران تولید می‌شود و یا چند فصل اکران پرمخاطب وجود دارد که ترکیب فیلم‌ها در آن‌ها نیز به دست قرعه‌کشی سپرده شوند؟ آیا این راهکار تمهیدی برای فرار از قبول «مسئولیت» و واگذار کردن همه‌چیز به «شانس و اقبال سینماگران» نیست؟
به نظر می‌رسد بخشی از این قرعه‌کشی بر اساس این موضوع پیش‌بینی شده که عدالت برای فیلم‌های کم‌مخاطب‌تر برقرار شود؛ فیلم‌هایی که به سختی نوبت اکران می‌گیرند و اصولاً در زمان‌های بد و سوخته به نمایش درمی‌آیند تا تنها نام «اکران» را به خود بگیرند، اما آیا واقعاً با این شیوه نمایش از این فیلم‌ها حمایت می‌شود و می‌توانند فرصتی بهتر برای اکران به دست بیاورند یا این فیلم‌ها حتی با این شیوه اکران هم باز در بازه‌های نامناسب به نمایش در می آیند؟ اساساً تضمین اکران فیلم‌ها بر اساس «شرایط برابر» در این آیین‌نامه چیست؟
نکات اشاره شده در این گزارش مستند به پیش‌نویس نظام‌نامه اکران 99 است که هنوز به تصویب نهایی سازمان سینمایی نرسیده است و باید دید در جلسات آتی و بر اساس واکنش سینماگران و سینماداران، ابهامات درباره این نظام‌نامه مرتفع خواهد شد؟