بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - با توجه به اینکه هیثم بن طارق پادشاه جدید عمان از درون ساختاری به قدرت رسیده که در 50 سال گذشته روابط حسنه ای با ایران داشته است بنابراین نباید چندان شاهد تغییر سطح روابط بین تهران و مسقط بود. جایگاه کنونی عمان به دلیل سیاست محافظه کارانه این کشور بوده و کاملا طبیعی است که اگر پادشاه جدید به دنبال کنار گذاشتن این سیاست باشد این جایگاه تغییر خواهد کرد.
پایگاه بصیرت / گروه بین الملل / مهدی نوری
عمان در خلیج فارس به عنوان کشوری معروف شده که با اتخاذ سیاست بی طرفی توانسته خود را از تنش های منطقه ای دور کند. سلطان قابوس پادشاه عمان در 50 سال سلطنت خود توانست این کشور را از چالش های اقتصادی و سیاسی دورکرده و کشور را به رشد قالب توجهی در حوزه های مختلف برساند. علاوه بر این، عمان با تعریف نقش میانجی برای خود توانست در مذاکرات مختلفی در منطقه نقش آفرینی کند. روابط ایران و عمان نیز در دوران سلطان قابوس همواره دوستانه بوده است. با مرگ سلطان قابوس این سوال مطرح می شود که روابط ایران و عمان به چه صورت خواهد بود.
پادشاه جدید عمان کیست؟
سلطان قابوس فرزندی نداشت و از همین رو،‌ اسعد و هیثم پسرعموهای سلطان قابوس بالقوه شانس جانشینی او را داشتند. در این میان هیثم بن طارق، از اوایل سال 2000 میلادی وزیر میراث و فرهنگ عمان، 65 ساله و رئیس کمیته اقتصادی چشم‌انداز 2040 عمان است. انتخاب او در حالی صورت می‌گیرد که تمام گمانه‌زنی‌ها از انتخاب «اسعد بن‌طارق آل‌سعید» حکایت داشت. اسعد که معاون نخست‌وزیر در امور همکاری‌ها و روابط بین‌الملل بود، در آخرین ماموریت به‌عنوان نماینده رسمی عمان به اجلاس اتحادیه عرب در اردن اعزام شد. پادشاه جدید عمان سابقه فعالیت در وزارت امور خارجه این کشور را دارد و تا سمت قائم مقامی در این وزارتخانه پیش رفته بود.
چشم انداز روابط ایران و عمان
مرگ سلطان قابوس باعث طرح این سوال شده که پادشاه جدید روابط خود را با ایران چگونه ترسیم خواهد کرد. برای رسیدن به پاسخ این سوال باید به سنتی که سلطان قابوس در سیاست خارجی بنا نهاده توجه کنیم. سنتی که سلطان قابوس در سیاست منطقه‌ای عمان بر جای گذاشته به راحتی قابل تغییر توسط پادشاه جدید نیست. در واقع این سنت بی‌طرفی و توازن ناشی از فرهنگ، جغرافیا و ملاحظات سیاست داخلی است که تا حد زیادی برای پادشاه جدید هم پابرجاست. بنابراین تغییر بنیادین سیاست خارجی عمان یا چرخش آن به سمت یکی از محور‌های منطقه‌ای محتمل به‌نظر نمی‌رسد. این را می‌توان از اظهارات سلطان جدید در مراسم سوگند رسمی استنباط کرد. زمانی که سلطان هیثم در وزارت خارجه بود، به وزیر خارجه در تنظیم سیاست بی‌طرفی کمک می‌کرد. از همین رو، انتظار می‌رود که سیاست خارجی عمان تغییر چندانی نکند. چرا که سلطان جدید از جمله طراحان سیاست بی طرفی بود. سلطان هیثم، از سال 1986 تا 2002 در وزارت خارجه حضور داشت. علاوه بر سابقه سیاسی و دیپلماتیک، سلطان هیثم توجه خاصی به مسائل اقتصادی دارد. عمان چشم‌اندازی به نام «عمان 2040» دارد که در آن طرح‌هایی برای بهبود جایگاه اقتصادی عمان تدوین شده است. از آنجا که توسعه اقتصادی به درجاتی از ثبات و توسعه روابط خارجی نیاز دارد، احتمالا سلطان هیثم تاکید بیشتری بر بی‌طرفی و بهبود روابط با همه کشور‌ها خواهد داشت.
«سالم الجهوری» پژوهشگر مسائل عمان معتقد است که پس از سلطان قابوس، عمان از سیاست بی‌طرفانه خود درباره مسائل منطقه چشم‌پوشی نمی‌کند، سیاست عمان تغییر نخواهد کرد، حتی اگر چهره‌هایی که سیاست خارجی را مدیریت می‌کنند، تغییر کنند باز هم همان شیوه گذشته ادامه پیدا خواهد کرد. «عبدالله باعبود» تحلیلگر سیاسی عمانی نیز می‌گوید عمان کشوری کوچک با امکانات اندک در منطقه است. این کشور همواره در مسائل منطقه‌ای سیاست بی‌طرفانه را دنبال کرده و هیچ گاه از این سیاست چشم‌پوشی نکرده است. جورجیو کافیرو، تحلیلگر مسائل سیاسی هم پیش‌بینی کرده که پس از سلطان قابوس تغییر ریشه‌ای در سیاست خارجی عمان رخ ندهد.
به نظر می رسد که در دوران هیثم بن طارق، عمان تلاش می‌کند که همان سیاست محافظه کارانه‌اش را در منطقه و با جمهوری اسلامی ایران ادامه دهد. لذا مناسبات دوستانه خود را با تهران همچنان حفظ خواهد کرد. سیاست در عمان به گونه‌ای نیست که سیاست گزاری در این کشور فردی باشد بلکه بیشتر شورای خاندان سلطنتی ( پادشاهی ) تصمیم‌گیری‌های مهم را انجام می‌دهد. هیثم بن طارق به تازگی به سمت پادشاهی عمان منصوب شده و طبیعی است که در چارچوب شورای خاندان پادشاهی تصمیم‌گیری خواهد کرد. چرا که سیاست‌های کلان عمان در همین شورا ترسیم می‌شود. این به معنای تداوم روابط ایران و عمان همانند دوران سلطان قابوس است. از سوی دیگر، هیثم بن طارق کاریزما و شخصیت سلطان قابوس پادشاه سابق عمان را ندارد و نمی‌تواند بر خلاف تصمیمات شورای خاندان سلطنتی در منطقه عمل کند و این در حالی است که همین شورا او را به عنوان پادشاه جدید عمان تعیین کرده‌ است.
روابط و مناسبات میان ایران و عمان طی دهه‌های گذشته همواره رو به پیشرفت بوده و این روابط ریشه در تاریخ دارد. داشتن مناسبات نزدیک با تهران برای مسقط این فرصت را هم ایجاد کرده که بتواند استقلال و امکان مانور خود در برابر عربستان را تا حدودی حفظ کند. واقعیت اما این است که روابط و مناسبات ایران و عمان صرفاً در چارچوب یک روابط دیپلماتیک معمولی نیست و تجربه نشان داده که عمق روابط راهبردی ایران و عمان در همه حوزه‌ها و بخش‌ها و ثبات و استحکام طولانی این روابط، احتمال تأثیرپذیری منفی را در آینده به‌شدت کاهش می‌دهد چراکه این روابط ریشه در تاریخ و فرهنگ دو کشور دارد و قائم به شخص نیست و انتظار می‌رود روابط دو کشور ایران و عمان در آینده پس از سلطان قابوس هم باصلابت و استحکام، تداوم داشته باشد و ساختار بی‌طرفی و ایفای نقش مثبت عمان این امکان را برای گسترش و ثبات روابط به همراه خواهد داشت. در کل می توان گفت با توجه به اینکه هیثم بن طارق پادشاه جدید عمان از درون ساختاری به قدرت رسیده که در 50 سال گذشته روابط حسنه ای با ایران داشته است بنابراین نباید چندان شاهد تغییر سطح روابط بین تهران و مسقط بود. جایگاه کنونی عمان به دلیل سیاست محافظه کارانه این کشور بوده و کاملا طبیعی است که اگر پادشاه جدید به دنبال کنار گذاشتن این سیاست باشد این جایگاه تغییر خواهد کرد.