بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
اروپایی‌ها باز هم در بروکسل پیرامون یک موضوع واحد دور هم جمع شدند: سرانجام برجام و وضعیت بحرانی امنیتی و سیاسی در غرب آسیا. همزمان با برگزاری این نشست فوق‌العاده اتحادیه اروپا در سطح وزرای خارجه، خبرگزاری «رویترز» در مطلبی به نقل از دیپلمات‌های اروپایی مدعی شد، نمایندگانی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا گردهم می‌آیند تا راهی برای دور کردن ایران و امریکا از تقابل پیدا کنند.
در تهران گام پنجم در مسیر کاهش تعهدات برجامی با عنوان گام نهایی برداشته ‌شد و ایران رسما اعلام کرد که دیگر به محدودیت‌های فنی تعیین‌کننده در برجام اعم از ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان ذخایر و تحقیق و توسعه پایبند نخواهد بود. معنای فنی گام نهایی تهران این است که از این پس برنامه هسته‌ای ایران طبق نیاز فنی و سیاسی کشورمان پیش خواهد رفت. در حالی که گام پنجم ایران صدای اعتراض‌ها و انتقادهای مقام‌های اروپایی را بلند کرده اما تهران دلایل محکمی برای این اقدام خود دارد. تهران از اردیبهشت ماه روند کاهش تعهدات برجامی را آغاز کرد و از همان زمان هر 60 روز یک ‌بار یک گام برداشته شد. ایران در گام چهارم اعلام کرد که غنی‌سازی در فردو را از سر خواهد گرفت و همزمان تاکید کرد که از نظر فنی اقدام‌های چندانی باقی نمانده است و اروپا باید هر چه سریع‌تر، وعده‌های داده شده در برجام همچنین پس از خروج امریکا از این توافق را اجرایی کند. در نهایت با عدم وفای به عهد اروپا، ایران در گام پنجم همه محدودیت‌های تعیین‌کننده هسته‌ای را پایان داد تا توازن در این توافق را اجرایی کند. اکنون ایران دیگر خود را مقید به رعایت محدودیت‌ها نمی‌داند و طرف مقابل هم تحریم‌های هسته‌ای را که قرار بود براساس برجام لغو شوند، بازگردانده است. ایران می‌گوید، هدف از تمام گام‌های برداشته شده بازگشت تعادل به برجام بوده اما برخی از خواسته‌های راهبردی ایران به قوت خود باقی است: با توجه به قانونی بودن اقدام‌های ایران در برجام و مطابق با بند 36 این توافق اگر 1+4 و به‌ طور مشخص 3 کشور اروپایی به سمت اجرایی کردن مکانیسم ماشه و بازگرداندن قطعنامه‌های شورای امنیت باشند، تهران این اقدام را بر هم خوردن دوباره توازن می‌داند و احتمالا خروج از برجام را زودتر کلید می‌زند. در این میان اصلی‌ترین سوال این است که واکنش اروپا به گام نهایی ایران چه خواهد بود؟ 3 کشور اروپایی تاکنون چند بار به از سر گرفتن مکانیسم حل و فصل اختلاف اشاره کرده‌اند و حتی برخی خبرگزاری‌های وابسته به آنها تهدید به استفاده از مکانیسم ماشه و بازگرداندن قطعنامه‌های شورای امنیت را هم مطرح کرده‌اند. با این همه پیش از نشست روز گذشته در بروکسل، خبرگزاری رویترز به نقل از منابع دیپلماتیک مدعی شد، اروپایی‌ها که به دلیل تنش‌های هفته اخیر، آغاز فرآیند مکانیسم حل اختلافات برجام را به تعویق انداخته بودند احتمالا امروز نیز آن را کلید نمی‌زنند. با این همه سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه اعلام کرده است که حرکت کردن طرف اروپایی به سمت مکانیسم ماشه مجددا تعادل برجام را از بین خواهد برد.
به گزارش «اعتماد» اگر طرف اروپایی به بند 36 برجام متوسل شود باز هم توازن در توافق بر هم خواهد خورد و این کاهش سطح تعادل به معنای افزایش احتمال فروپاشی برجام خواهد بود. ایران هنگام کاهش تعهدات برجامی عملا بند 36 برجام را کلید زده و تعهدات خود را به شکل جزیی متوقف کرده بود.
در شرایطی که اروپایی‌ها نیز بند 36 برجام را مرجع رفتاری قرار بدهند در نهایت تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران برگشت‌پذیر خواهد شد. با این همه آنچه که با عنوان مکانیسم ماشه و بازگشت خودکار قطعنامه‌های سازمان ملل از آن یاد می‌شود به بند 37 برجام مربوط می‌شود. برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که حرکت اروپا به سمت اجرایی کردن بند 37 به معنای پایان برجام خواهد بود. در این میان کشورهایی چون روسیه و چین تلاش می‌کنند تا در رایزنی‌های فشرده با شرکای خود در برجام و در معرض سقوط قرار گرفتن این توافق، مانع از حرکت اروپا در شورای امنیت به سمت مکانیسم ماشه شوند. اتفاقی که از مجموع اظهارنظرهای مقام‌های اروپایی در چند ساعت گذشته در این مقطع بعید هم به نظر می‌رسد. در مقطع فعلی هر چند که ایران همه محدودیت‌های تعیین‌کننده در برجام را به کناری رانده اما به مقوله نظارت‌ها و دسترسی‌ها به بازرسان آژانس دست نزده است. در چنین شرایطی ایران همچنان به اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی ادامه می‌دهد و سطح دسترسی‌ها به بازرسان آژانس بین‌المللی را هم تغییر نداده تا به اصطلاح جامعه جهانی نسبت به برنامه هسته‌ای ایران کور نشود.
مخالفت اروپایی‌ها با درخواست ترامپ
وزرای خارجه کشورهای اروپایی در حالی روز گذشته در بروکسل با محوریت ایران دور هم جمع شدند که دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا کمتر از 24 ساعت قبل از آنها خواسته بود از برجام خارج شوند و تقریبا با پاسخ منفی هر 3 کشور روبه‌رو شد. ترامپ در سخنرانی روز چهارشنبه خود از کشورهای باقی‌مانده در توافق هسته‌ای برجام خواست از این توافق خارج شوند و گفت:«توافق بسیار معیوب برجام به زودی منقضی می‌شود و مسیری روشن و سریع برای دستیابی ایران به گریز هسته‌ای فراهم می‌آورد. ایران باید از بلندپروازی‌های هسته‌ای خود دست برداشته و به حمایت از تروریسم پایان دهد. وقت آن رسیده تا پادشاهی متحده(انگلیس)، آلمان، فرانسه، روسیه و چین این واقعیت را درک کنند. آنها الان باید از بقایای توافق هسته‌ای یا برجام جدا شوند و همه ما باید با یکدیگر برای رسیدن به توافقی که دنیا را به مکانی امن‌تر و صلح‌آمیزتر حرکت می‌دهد، همکاری کنیم.»
«آگنه وان در موهل» سخنگوی وزارت خارجه فرانسه در بیانیه‌ای روز پنجشنبه بر پایبندی این کشور به برجام تاکید کرد. سخنگوی دستگاه دیپلماسی فرانسه گفت:«فرانسه به چارچوب توافق هسته‌ای حاصل‌ شده در وین متعهد است.» او همچنین گفت فرانسه «همکاری با سایر طرف‌های توافق» (شامل انگلیس، آلمان، روسیه، چین و ایران) را ادامه می‌دهد.
پس از فرانسه، دولت آلمان نیز ضمن درخواست برای نجات توافق هسته‌ای ایران، تقاضای دونالد ترامپ برای خروج کشورهای اروپایی از این توافق را رد کرد. «راینز بروئل» سخنگوی وزارت خارجه آلمان گفت: «هدف ما هنوز نجات برجام است چراکه ما متقاعد شدیم تنها ابزار برای جلوگیری از دستیابی احتمالی ایران به سلاح اتمی است.»
مقام‌های کشورهای اروپایی پیش از این تاکید کرده بودند که از هیچ تلاشی برای نجات برجام خودداری نخواهند کرد. این اظهارات در حالی مطرح شده که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه نیز بارها در طول 6 ماه گذشته همچنین پس از برداشته شدن گام نهایی توسط ایران اعلام کرد که تهران آماده بازگشت کامل به تعهدات برجامی است به شرط آنکه طرف مقابل به تعهدات خود عمل کند.
روسیه: آماده میانجی‌گری هستیم
«سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه از آمادگی کشورش برای میانجی‌گری و کمک به حل اختلافات و تنش‌های اخیر بین امریکا و ایران خبر داد. ریابکوف به شبکه «ریانووستی» گفت که روسیه آماده است تا در صورت تمایل واشنگتن درباره وضعیت کنونی حول ایران با امریکا گفت‌وگو کند. به گزارش خبرگزاری فارس، او بعد از ورود به شهر توکیو برای شرکت در نشست گفت‌وگوهای استراتژیک روسیه- ژاپن توضیح داد:«اگر آنها در این موضوع تمایل نشان دهند، ما هم آماده هستیم».
معاون وزیر خارجه روسیه درباره بحران به وجود آمده برای توافق هسته‌ای بعد از خروج امریکا و بازگشت تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران اظهار کرد:«ما با دیگر اعضای باقی‌مانده در برجام به‌ صورت پیوسته در تماس هستیم. در واقع از ابتدای سال جدید (2020) این تماس‌ها روزانه ادامه داشته است».
ریابکوف درباره موضع روسیه حول مذاکره مجدد بر سر برجام نیز تصریح کرد:«آنها به خوبی از رویکرد ما آگاه هستند. ما درک مناسبی از چیزی که آنها به صورت علنی در سطوح مختلف بیان می‌کنند، داریم. ما نیاز ویژه‌ای برای مباحثه بیشتر با آنها نداریم».
سوئد خواستار افتتاح سفارت اتحادیه اروپا در تهران می‌شود
همزمان با برگزاری این نشست، «آن لیندی» وزیر خارجه سوئد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت که در نشست فوق‌العاده وزرای خارجه اتحادیه اروپا پیشنهاد خواهد کرد که نمایندگی دایم این اتحادیه در سطح سفارتخانه در ایران دایر شود. او به شبکه «اس.‌اف.‌تی.» سوئد گفت، مطمئن نیست که دیگر اعضا از پیشنهاد او استقبال کنند اما تاکید کرد که این اقدام می‌تواند نشانه‌ای از حضور اتحادیه اروپا در منطقه و تمایلش به گفت‌وگو باشد. لیندی در این راستا گفت که میان کشورهای اتحادیه اروپا این توافق وجود دارد که اعضا تمامی تلاش خود را برای جلوگیری از خروج ایران از توافق هسته‌ای به کار بگیرند. به گزارش خبرگزاری فارس، این برای اولین ‌بار نیست که اعضای اتحادیه اروپا پیشنهاد دفتر در تهران را مطرح می‌کنند. بحث تاسیس دفتری به مثابه سفارت در تهران از سال‌ها پیش مطرح است؛ خرداد ماه سال گذشته نیز برخی نمایندگان پارلمان اروپا به بهانه حفظ برجام، پیشنهاد ایجاد دفتر رسمی این اتحادیه را در تهران داده بودند.
تحریم جدید 8 ایرانی
همزمان با برگزاری نشست وزرای خارجه عضو اتحادیه اروپا در بروکسل و تلاش برای کاستن از سطح تنش در منطقه غرب آسیا به خصوص میان ایران و امریکا «استیون منوشین» وزیر خزانه‌داری امریکا در حالی که دوشادوش وزیر خارجه کابینه ترامپ ایستاده بود از دور جدیدی از تحریم‌های ایران خبر داد. دونالد ترامپ روز چهارشنبه پس از آنکه پایگاه الاسد هدف حملات موشکی ایران قرار گرفت، تهدید کرد که به زودی در پاسخ به این اقدام ایران تحریم‌های جدیدی را به تحریم‌های جاری بر ایران وضع خواهد کرد. روز گذشته وزیر خزانه‌داری دولت ترامپ ضمن وضع تحریم‌های جدید گفت که به سازوکار مالی ادعایی اروپا با ایران موسوم به اینستکس هشدار داده شده در صورتی که هر گونه تعاملی با ایران انجام دهد در معرض خطر تحریم‌های امریکا قرار می‌گیرد. او در ادامه گفت:«امریکا به تحریم‌های خود علیه ایران ادامه خواهد داد تا فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ‌خود علیه امنیت بین‌المللی را متوقف کند و رییس‌جمهور امریکا کاملا شفاف بود که تحریم‌های اقتصادی علیه ایران ادامه خواهد یافت.» وزیر خزانه‌داری امریکا مدعی شد: «تحریم‌های اقتصادی علیه ایران نتایج ملموسی به همراه داشته و در حال محقق کردن اهداف خود بوده و مانع از رسیدن میلیاردها دلار به ایران شده است.» منوشین مدعی شد که چین از ایران نفت خریداری نمی‌کند و همگان باید به تحریم‌ها علیه ایران پایبند باشند.
همچنین طبق بیانیه وزارت خزانه‌داری امریکا نام 8 فرد در فهرست تحریم‌ها قرار گرفته است:«علی عبداللهی»، هماهنگ‌کننده ستاد کل نیروهای مسلح، «محمدرضا آشتیانی»، جانشین رییس ستاد کل نیروهای مسلح، «محسن قمی»، معاون ارتباطات بین‌الملل دفتر رهبر ایران، «محسن رضایی»، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، «علی شمخانی»، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و «غلامرضا سلیمانی»، رییس سازمان بسیج مستضعفین از جمله افرادی هستند که نام آنها در فهرست تحریم‌ها قرار گرفته است.