بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
میثم سلیمانی | عربستان روز گذشته میزبان کشورهای جنوبی خلیج فارس موسوم به شورای همکاری خلیج فارس بود. چهلمین نشست این شورا که ریاض آن را میزبانی می‌کرد. البته نکته‌ای که در این نشست قابل توجه به نظر می‌رسید عدم حضور پادشاهان این کشورها در نشست بود. تمام کشورها به جز بحرین و کویت با سطحی پایین‌تر در نشست حاضر شدند. تلاش ریاض در این نشست بر این مبنا بود که بتواند بار دیگر اتحاد میان کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس را بازگرداند. ملک سلمان، پادشاه عربستان که ریاست این نشست را بر عهده داشت پیش از آغاز نشست رسمی با نمایندگان هر کشور ملاقات جداگانه داشت. از امارات راشد آل مکتوم، امیر دوبی که سمت نخست‌وزیری این کشور را برعهده دارد به عربستان آمد. از عمان معاون نخست‌وزیر فهد بن محمود به ریاض آمد. حمد بن عیسی آل‌خلیفه، پادشاه بحرین تنها پادشاهی بود که از دیگر کشورها وارد ریاض شد. اما اکثر تصاویر معطوف به دیدار نخست‌وزیر قطر با ملک سلمان بود. پیش از آغاز نشست تمام گمانه‌زنی‌ها معطوف به این بود که آیا امیر قطر به عربستان خواهد رفت؟ اما در نهایت روز دوشنبه بود که مشخص شد، امیر قطر تصمیم گرفته در نشست شرکت نکند و یک هیات نمایندگی برای حضور در نشست اعزام کند. در نهایت روز سه‌شنبه نخست‌وزیر قطر، شیخ خلیفه بن ناصر آل‌ثانی راهی ریاض شد و دیدار نسبتا گرمی میان مقامات دو کشور شکل گرفت. شاید حضور نخست‌وزیر قطر در ریاض را باید اولین سفر رسمی یک مقام بلندپایه قطری به عربستان پس از اقدام به محاصره اقتصادی قطر از سوی عربستان، امارات و بحرین دانست که سال 2017 آن را آغاز کردند. حالا پس از 3 سال محاصره بی‌سرانجام این عربستان است که بیش از هر زمان تمایل دارد بار دیگر روابط خود با قطر را بهبود ببخشد.
عبدالطیف الزیانی، دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس نیز پیش از نشست عنوان کرد: رهبران حوزه خلیج فارس در مورد بسیاری از موضوعات مهم به منظور تقویت روند همکاری و ادغام بین کشورهای عضو در زمینه‌های مختلف سیاسی، دفاعی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی بحث خواهند کرد.
او همچنین عنوان کرد که تحولات سیاسی منطقه و بین‌الملل و شرایط امنیتی منطقه و پیامدهای آن برای امنیت و ثبات کشورهای شورای همکاری مورد بررسی قرار خواهد گرفت. پیش از نشست عنوان شد از جمله موضوعات دستورکار نشست جنگ یمن و ایران است.
بحران خلیج فارس
بسیاری امیدوار بودند در این نشست تحولی جدی در بحران قطر و عربستان رخ دهد و شاید امیدوار بودند بار دیگر دو کشور روابط را از سر بگیرند. با این حال خبرگزاری قطر علت عدم حضور تمیم در جلسه ریاض را توضیح نداده است. آنریاس کریگ، تحلیلگر مسائل منطقه‌ای و استادیار کالج لندن در گفت‌وگو با «گلف نیوز» عنوان کرد: ریاض برای اینکه احتمال حضور امیر قطر را در عربستان افزایش دهد، اصرار کرد که این نشست از امارات به ریاض منتقل شود. او در ادامه عنوان کرد که قطر هر چند در سطح امیر شرکت نمی‌کند اما حضور نماینده سطح بالا می‌تواند مذاکرات را برای به پایان رساندن بن‌بست ادامه دهد.
کریستین اولریچسن، عضو موسسه بکر ایالات متحده گفت: پایان دادن به شکاف در خلیج فارس یک روند است که با تعامل و گفت‌وگو حل می‌شود و تنها با یک اجلاس انجام نمی‌شود.
گفتنی است در ژوئن سال 2017 عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر روابط دیپلماتیک و حمل و نقلی با قطر را قطع کردند. این 4 کشور بارها و بارها از دوحه خواستند که برای پایان دادن به بن‌بست شرایط خاصی را رعایت کنند که اصلی‌ترین این شروط، کاهش روابط با ایران و تعطیل کردن تلویزیون الجزیره بود. قطر هیچ یک از این شروط را نپذیرفت و تاکید داشت که این شرایط حاکمیت قطر را نقض می‌کند. هفته گذشته محمد بن عبدالرحمان، وزیرخارجه قطر گزارش‌های مربوط به کشورش با عربستان سعودی برای پایان دادن به این بحران در خلیج فارس را تایید کرد. در آستانه اجلاس ریاض نیز کویت‌ تلاش‌های خود را نیز برای پایان این بحران افزایش داد و به دنبال به ثمر نشاندن مذاکرات است. روز گذشته نیز همزمان با آغاز نشست شورای همکاری خلیج فارس، برادر امیر قطر خلیفه بن حمد در توییتر خود نوشت: درمان بیماری به دقت تشخیص و تجویز داروی مناسب بستگی دارد. نابسامانی شورای همکاری به دلیل اشتباه در تشخیص است و باید به دنبال راه‌حل قانع‌کننده باشید زیرا قطر بدون شک یک بیماری نیست. با این حال گفته می‌شود، امیر قطر برای اینکه در این نشست شرکت نکند به یکی از کشورهای افریقایی سفر کرده است. با این حال برخی عنوان می‌کنند که عدم حضور امیر قطر می‌تواند روند مذاکرات میان طرفین را سست کند اما به نظر می‌رسد، مذاکرات میان دو طرف ادامه پیدا کند زیرا عربستان بیش از هر زمانی نیازمند پایان دادن به بحران‌های خودساخته‌ای است که در اطرافش به وجود آورده است.
بار دیگر اتهام‌زنی به ایران
ملک سلمان در سخنرانی آغازین نشست شورای همکاری خلیج فارس بار دیگر علیه ایران موضع‌گیری کرد. ملک سلمان در سخنان خود مدعی شد: ایران به سیاست‌های تهاجمی خود در منطقه ادامه می‌دهد و ثبات کشورهای همسایه را نیز تضعیف می‌کند. او همچنین عنوان کرد، شورای همکاری باید از خود در برابر حملات موشکی محافظت کند اما در ادامه توانایی شورای همکاری برای مقابله با بحران‌ها را ستود.
او همچنین در سخنان خود به جامعه جهانی فشار آورد تا تدابیر لازم برای اطمینان از امنیت دریایی و تامین انرژی را فراهم کنند. اما سوال اصلی اینجاست که آیا مجموع 6 کشور جنوب خلیج فارس توان برقراری امنیت دریایی خود را ندارند که حالا از جامعه جهانی می‌خواهند فکری به حال امنیت آنها کند. این در حالی است که ایران پیشنهاد صلح هرمز را روی میز اعراب خلیج فارس قرار داده و مشخص نیست که اصرار عربستان برای تامین امنیت خود خارج از منطقه تا این حد اصرار دارد و حتی حاضر نیست برای پذیرش یا عدم پذیرش این پیشنهاد پشت میز مذاکره با ایران بنشیند.
پادشاه عربستان در مورد مساله فلسطین نیز مجددا بر حمایت کشورش از یک کشور مستقل فلسطینی با پایتختی قدس شرقی تاکید کرد. سعودی‌ها بارها به هم‌پیمانان عرب خود اطمینان داده است که هیچ گونه طرحی از سوی ایالات متحده که وضعیت قدس را مشخص یا حق بازگشت پناهجویان را به رسمیت نشناسد، تایید نمی‌کند. ملک سلمان در سخنرانی آغازین خود تاکید کرد: مردم فلسطین حق دارند که کشور مستقلی را به پایتختی قدس شرقی تاسیس کنند. ملک سلمان همچنین با اشاره به جنگ یمن از دولت مستعفی این کشور برای دستیابی به توافق و جلوگیری از آشفتگی منطقه عدن حمایت کرد و آن را دستاوردی برای خود خواند. در حالی که تاکنون هزاران تن از مردم یمن در جنگ 5 ساله جان خود را از دست داده‌اند و در معرض قحطی کامل قرار دارند، پادشاه عربستان در خصوص حمایت از مردم یمن سخن می‌گوید و هیچ چشم‌اندازی را برای پایان جنگ یمن ترسیم نمی‌کند.
ملک سلمان تاکید کرد که چهلمین نشست شورای همکاری به درخواست امارات در ریاض برگزار شد سپس درخواست کرد که ادامه مذاکرات پشت درهای بسته انجام شود. پادشاه عربستان همچنین بیان کرد که منطقه با چالش‌های زیادی روبه‌روست و نیاز به موضع‌گیری‌های دسته‌جمعی وجود دارد. با این حال اگرچه در این نشست پادشاه عربستان تلاش فراوانی برای ارایه یک نمایش از یک دستگی میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ارایه دهد اما یک واقعیت را نمی‌توان کتمان کرد که شکاف در شورای همکاری عمیق‌تر از آن است که با یک نشست از بین برود.
در پایان این نشست،شیخ صباح الاحمد الجابر الصباح، امیر کویت تاکید کرد که فضای مثبتی بر اجلاس ریاض حاکم بوده است.وی همچنین ابراز امیدواری کرد که بیانیه این اجلاس راهی برای آینده شورای همکاری خلیج فارس باشد.