بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - سرمقاله اطلاعات/ عربستان و لزوم ارزیابی در سیاست منطقه‌ای
١
٠
اطلاعات / « عربستان و لزوم ارزیابی در سیاست منطقه‌ای » عنوان یادداشت روزنامه اطلاعات به قلم ‌دکتر شبان شهیدی مؤدب است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
یک هفته از حمله پهپادی مبارزان حوثی یمن به تاسیسات نفتی عربستان گذشت. در این مدت رسانه‌های بین‌المللی و تحلیلگران سیاسی و اقتصادی مطالب زیادی در چند و چون اقدام بی‌سابقه یمنی‌ها که نیمی از تولید نفت عربستان را از مدار خارج کرد نوشتند. ناکار آمدی سامانه‌های ضد هوایی، عربستانی، زیر سؤال رفتن توان بازدارندگی سیستم‌های پاتریوت ساخت آمریکا، سردرگمی سیاست خارجی عربستان و نداشتن چشم‌انداز روشن محمد بن سلمان در جنگ یمن، نقش ولیعهد ابوظبی در هدایت غلط سیاست خارجی عربستان و بالاخره کابوس قدرت ایران اسلامی که خواب حکام سعودی را آشفته کرده است، شماری از محورهای مطرح شده در تحلیل‌ها هستند.
این‌که حوثی‌ها چگونه توانسته‌اند اهدافی را در یکهزار کیلومتری مرز یمن با پهباد منهدم کنند، یکی از نکات مبهم این اقدام است که موجب شد دولت‌های آمریکا و عربستان تلاش کنند حمله به بزرگترین تاسیسات نفتی آرامکو را به ایران نسبت دهند، هر چند سخنگوی وزارت دفاع عربستان که اصرار در به کار رفتن سلاح‌های ایرانی در پرواز پهپاد‌ها داشت، مستقیماً ادعا نکرد که حمله توسط ایران صورت گرفته باشد. پیچیدگی عملیات، دقت در کوبیدن هدف، قدرت مواد منفجره، بعد مسافت و عبور پهپاد‌ها از سامانه دفاعی چند لایه‌ای ارتش سعودی موجب طرح حدس و گمان‌ها شد، به‌گونه‌ای که خبرنگاران شبکه سی ان ان آمریکا و بعضی دیگر از رسانه‌های غربی پای ایران و نیروهای حشد‌الشعبی عراق را به میان کشیدند.
در لابلای این گمانه‌زنی‌ها جالبی هم به چشم می‌خورد. برای مثال دکتر عزام تمیمی مدیر پیشین موسسه تفکر سیاسی در اسلام و سردبیر شبکه تلویزیونی الحوار، در مقاله‌ای که روز پیش در شبکه‌های اجتماعی هم منتشر شد فاش کرد که حمله پهپادی چند روز پیش اسرائیل به پایگاه حشد الشعبی عراق با هم آهنگی عربستان انجام شده است.
همچنین دیوید اکس، سردبیر بخش دفاعی دو ماهنامه نشنال اینترست چاپ واشنگتن که با انتشار مقاله پایان تاریخ، در سال 1989 شهرت جهانی پیدا کرد، مقایسه‌ای جالب بین سامانه پاتریوت آمریکا و اس 400 روسی انجام داده و نوشته است که سلاح دفاعی روس‌ها با برد 400 کیلومتر و دو برابر سرعت پاتریوت که برد محدود 160 کیلومتری دارد به مراتب از پاتریوت کارآمد‌تر است. زیرا به یک سامانه جنبی مجهز است که می‌تواند اهداف پرواز در سطح پایین مانند پهپاد را هم هدف قرار دهد. نویسنده همچنین فاش کرد که در فروردین سال پیش که حوثی‌ها 7 فروند موشک به سمت ریاض شلیک کردند عمل کرد دو واحد پاتریوت که باید این موشک‌ها را در هوا منفجر می‌کردند چندان موفق نبوده است. نامبرده یاد‌آور می‌شود که سامانه آلمانی به‌نام سپر آسمان برای دفاع چند لایه‌ای از پاتریوت مناسب‌تر است.
آنچه در این روزها بیشتر مطرح می‌شود بحث اقتدار و سیاست منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران در کنار مباحث فوق است، که بنا به گفته تحلیلگران، بر خلاف سیاست غیرواقع‌گرایانه عربستان که عاری از دوراندیشی و راهبرد دراز مدت است، ایران اهداف تعریف شده‌ای دارد که طی چند سال اخیر آنها را دنبال کرده و با موفقیت به خواست‌های خود نایل شده است و گرچه تحریم‌ها در داخل برای مردم معضلات عدیده‌ای ایجاد کرده ایران در خارج هر روز قویتر شده است. حکام عربستان با تلقینی که متحدین غربی آنها می‌کنند، این قدرتمندی ایران را به محاصره عربستان از دو سوی مرزهای خود تلقی می‌کنند. سخنان چند روز اخیر وزیر خارجه ایران که بازتاب زیادی داشته است، نادرستی این برداشت سعودی‌ها را نمایان می‌کند. دکتر ظریف دکترین امنیت منطقه‌ای ایران را که امنیت در خلیج‌فارس باید جمعی و بدون حضور قدرت‌های خارج از منطقه تامین شود مورد تاکید قرار داده است. این سیاستی است که هم رهبر معظم انقلاب بیان و تکرار کرده‌اند و هم در عمل، سیاست خارجی ایران حول این محور در منطقه برنامه‌ریزی و اجرا شده است.
خارج از مباحث بالا این واقعیت انکارناپذیر وجود دارد که عملیات نظامی حوثی‌ها در عمق خاک عربستان ضربه بسیار بزرگی به کفایت حکومتی محمد بن سلمان و آبروی رژیم آل سعود در منطقه وارد کرده است و از آنجا که دو شاهزاده مسئولیت دفاعی و انرژی کشور را در دست دارند، سعودی‌ها برای جلب افکار عمومی خود نمی‌توانند از کسی بازخواست کنند یا تغییری در رده مسئولان به‌عمل آورند. سیاست ناموفق عربستان در سوریه، گروگانگیری نخست‌وزیر لبنان در ریاض،‌ گرفتارکردن کشور در گرداب جنگ ناموفق در یمن فاجعه قتل جمال خاشقچی در ترکیه در درون کنسولگری سعودی به اندازه کافی حیثیت محمد‌بن‌سلمان را خدشه‌دار کرده بود. گرچه در هر مورد وی با هزینه کرد دلارهای نفتی تلاش کرده بود به‌گونه‌ای از آسیب‌‌پذیری خود بکاهد، ما آنچه در تاسیسات نفتی عربستان در سحرگاه شنبه گذشته رخ داد از نظر اقتصادی و هم از منظر سیاسی و نظامی، ضربه هولناکی را به بن‌سلمان وارد کرده است.
آنچه در این گیرودار مطرح می‌شود این است که حمله نظامی پر خسارت حوثی‌ها، در سیاست دفاعی و منطقه‌ای عربستان، به‌خصوص نسبت به ایران، چه تغییری را ایجاد خواهد کرد؟ بدون تردید سعودی‌ها چند میلیارد دلار دیگر، صرف خرید‌های نظامی خواهند کرد که به قول خودشان حفره‌های ایجاد شده در امنیت سامانه دفاعی کشور را جبران کنند. با این وجود باید پرسید که مشکل در پیدایش این حفره‌ها در نقص یا نبود تجهیزات بوده است یا عدم کفایت در کاربرد سلاح‌ها یا نقص اطلاعاتی سعودی‌ها در شناخت توان تجهیزاتی یمنی‌ها و مدل‌های دفاع کشور وسیعی مانند عربستان. نمی‌توان تردید داشت که غربی‌ها پیشرفته‌ترین سلاح‌های خود را به سعودی‌ها فروخته‌اند و نیز مسلم است که از 54000 نفر آمریکایی، که به گفته سخنگوی وزارت دفاع عربستان در دو روز پیش، در کشور او زندگی می‌کنند شمار زیادی مشاوران نظامی آمریکا هستند که در کنار دیگر کارشناسان غربی که در ارتش عربستان به کار گرفته شده‌اند، باید امنیت هوایی و زمینی عربستان را تضمین کنند. به بیان دیگر ضربه حوثی‌ها علاوه بر رژیم سعودی کفایت این مشاوران و کارشناسان نظامی و اطلاعاتی غربی که حقوق‌های گزافی هم دریافت می‌کنند را هم زیر سؤال می‌برد.
درباره رابطه ایران و عربستان و تجزیه و تحلیل تحولات آن در سال‌های گذشته می‌توان بسیار سخن گفت، لیکن آنچه به حادثه اخیر مربوط می‌شود نباید منتظر یک چرخش فوری از سوی سعودی‌ها شد، زیرا آنها علاوه بر باور غلطی که در مورد ایران دارند، از سوی دوستان آمریکایی و رژیم صهیونیستی زی فشارند که سیاست خصمانه خود را در قبال تهران تغییر ندهند، لیکن وقتی دود حاصل از حریق تاسیسات نفتی زایل شود و سران سعودی به ارزیابی مجدد سیاست‌های خود در قبال ایران بپردازند، این احتمال وجود دارد که آنها به حسن نیت جمهوری اسلامی مقتدر ایران بهتر پی برده و در سیاست همجواری خود با ایران به تجدید نظر تدریجی اقدام کنند. متهم کردن ایران در حملات اخیر با این که بی‌اساس و دوراز واقعیت است، در واقع اعتراف آنان به قدرت جمهوری اسلامی تلقی خواهد شد. شاید منطقی‌ترین نتیجه‌گیری‌ای که می‌توان کرد این باشد که در نهایت، مشترکات دینی و فرهنگی دو ملت و الزام زیستن در منطقه‌ای حساس و قرار داشتن دو کشور بر روی گنجینه‌‌های عظیم انرژی، این اجبار را به منصه ظهور گذارد که دو کشور ایران و عربستان که مقام ویژه‌ای در دنیای اسلام دارا هستند، برای حفظ منافع دراز‌مدت خود به زیستن در صلح و صفا در کنار یکدیگر تن دهند. ایران اسلامی از زبان رهبری خود و گردانندگان سیاست خارجی کشور حسن‌نیت خویش را در قبال عربستان بیان کرده و اگر هم در این‌باره در گذشته قدمی ناصواب برداشته شده نه در چارچوب سیاست رسمی ایران اسلامی بوده و نه حکومت ایران از آن حمایت کرده است.