بزرگنمايي:

اخبار محرمانه -
ایران چگونه می‌تواند از خروج آمریکا از افغانستان استفاده کند؟
k ٤.٨
٤
فرارو / متن پیش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
گفتگو‌های ایران و آمریکا درباره افغانستان می‌توانند زمینه‌ای برای گفتگو‌های بیشتر درباره سایر مسائل باشند. در حال حاضر، مشکلات در روابط ایران و آمریکا بسیار زیاد است. هر دو طرف، یکدیگر را به تضعیف راهکار‌های دیپلماتیک متهم می‌کنند. از این رو، شاید نتوان حل و فصل این مشکلات را ابتدا از موضوعات حساسی مانند برنامه هسته‌ای و موشکی ایران آغاز کرد.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، احتمالا به دلایل انتخاباتی، تمایل شدیدی برای خارج کردن سربازان آمریکا از افغانستان دارد. با توجه به اینکه خروج نیرو‌های آمریکا از افغانستان، مستلزم هماهنگی با ایران است، تهران می‌تواند با نقش‌آفرینی در خروج آمریکا از افغانستان، از کاخ سفید امتیازاتی بگیرد.
به گزارش فرارو، این روز‌ها حرف‌وحدیث‌ها درباره عقب‌نشینی آمریکا از افغانستان بیشتر شده است. روز یکشنبه، ترامپ ضمن استقبال از مذاکرات صلح افغانستان، از «گفتگو‌های بسیار خوب» آمریکا با طالبان و دولت افغانستان در این خصوص خبر داد.
ترامپ در نیوجرسی به خبرنگاران گفت: «ما گفتگو‌های بسیار خوبی با طالبان داریم. ما گفتگو‌های بسیار خوبی با دولت افغانستان داریم.» ترامپ اعلام کرد او می‌خواهد نیرو‌های آمریکایی بیشتری از افغانستان خارج کند، ولی در عین حال نیرو‌های اطلاعاتی قابل‌توجهی در آنجا باقی بگذارد تا از تبدیل شدن این کشور به «آزمایشگاه ترور» جلوگیری کند.
حدود 19 سال پیش، آمریکا به افغانستان حمله کرد، ولی نتوانست کل افغانستان را تحت کنترل دولت کابل درآورد. در طول این سال‌ها، نیرو‌های آمریکا به کمک نیرو‌های نظامی و امنیتی دولت افغانستان مشغول نزاع با گروه‌های اسلامگرا مثل طالبان بودند. تا اینکه در دو سال اخیر کاخ سفید تصمیم گرفت مستقیما با طالبان وارد مذاکره شود. در حال حاضر آمریکا حدودا 15 هزار سرباز در افغانستان دارد، ولی طبق برخی گزارش‌ها، ترامپ قصد دارد این تعداد را به هشت هزار برساند. دولت ترامپ از همان ابتدا تمایلش برای خروج از افغانستان را نشان داد و برای همین منظور، زلمای خلیلزاد را به عنوان نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان تعیین کرد. خلیلزاد در ماه‌های اخیر مذاکرات زیادی با نمایندگان طالبان انجام داد. بخش عمده این مذاکرات با وساطت قطر و در دوحه انجام شد.
اخیرا ترامپ با مقامات بلندپایه دولتش جلسه ویژه‌ای درباره امکان خروج نیرو‌های کشورش از افغانستان برگزار کرد. زلمای خلیلزاد، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه، مایک پنس، معاون رئیس جمهور، جان بولتون، مشاور امنیت ملی، و روسای ارتش و سازمان سیا در این جلسه حضور داشتند. ترامپ پس از این جلسه در توئیتی نوشت: «بسیاری با این جنگ 19 ساله مخالف هستند و ما در صورت امکان، در پی امضای توافق (صلح) هستیم.»
ترامپ احتمالا به دلایل انتخاباتی علاقه زیادی به خروج نیرو‌های آمریکا از افغانستان دارد. او در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری سال 2016، مکررا از جنگ‌های خارجی آمریکا انتقاد کرده بود. اما پس از ورود به کاخ سفید، نتوانست به مداخلات خارجی آمریکا پایان دهد. سربازان آمریکایی هنوز در میادین نبرد در سوریه، عراق و افغانستان حضور دارند و در ماه‌های اخیر به دلیل تنش‌ها با ایران تعداد آن‌ها در خاورمیانه بیشتر شده است. از این گذشته، ترامپ به انتخابات نزدیک می‌شود، اما هنوز هیچ دستاورد قابل توجهی در سیاست خارجی ندارد؛ مذاکرات هسته‌ای با کره شمالی و گفتگو‌های تجاری با چین به نتیجه نرسید، نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا هنوز بر مسند قدرت است، ایران به رغم بازگشت همه تحریم‌های آمریکا از مذاکره با این کشور خودداری می‌کند و روابط آمریکا با روسیه هم هنوز تنش‌آلود شده است. از این رو، خروج از افغانستان، می‌تواند برگ برنده ترامپ در انتخابات آینده باشد.
اما ترامپ برای خروج از افغانستان، به کمک و همکاری همسایگان این کشور، از جمله ایران، نیاز دارد. اخیرا خبرگزاری رویترز، در گزارشی اختصاصی، مدعی شد واسطه‌های غربی تلاش می‌کنند ایران و آمریکا را به همکاری امنیتی در افغانستان متقاعد کنند. این واسطه‌ها در ماه‌های اخیر، پیام‌هایی میان تهران و واشنگتن رد و بدل کرده‌اند.
ایران می‌تواند از تمایل شدید ترامپ به خروج از افغانستان به طرق گوناگون استفاده کند. با توجه به بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران، مقامات ایران می‌توانند در ازای تسهیل خروج امریکا از افغانستان، از کاخ سفید امتیازات اقتصادی بگیرند. افغانستان همسایه ایران است، ولی نفت ندارد. به لحاظ نظری، ایران می‌تواند به همسایه شرقی خود نفت صادر کند، اما تحریم‌های نفتی آمریکا عملا مانع از صادرات به افغانستان می‌شود. رویترز به نقل از منابع آگاه مدعی شد ایران مشکلی با گفتگو با آمریکا درباره افغانستان ندارد، اما از آمریکا خواسته است که تحریم‌های نفتی را تعلیق کند.
دادوستد تجاری میان ایران و افغانستان به دلیل تحریم‌های آمریکا دشوار شده است. در برخی موارد، آمریکا حتی برخی بازرگانانی را که از ایران به افغانستان مواد غذایی منتقل کرده‌اند، محاکمه کرده است.
علاوه بر این، تحریم‌های آمریکا توسعه بندر چابهار ایران را کُند کرد. هر چند که این بندر به دلیل اهمیت آن برای ثبات اقتصادی افغانستان، از تحریم‌های آمریکا معاف شده است. افغانستان محصور در خشکی است و به دریا راه ندارد. فعلا بندر چابهار مهمترین دروازه افغانستان به آب‌های بین المللی است. از این رو، ایران می‌تواند در مذاکرات صلح افغانستان، امتیازات بیشتری از آمریکا برای این بندر بگیرد.
ایران با دولت افغانستان و طالبان تماس‌هایی دارد و یکی از خواسته‌های تهران این است که دولت افغانستان در روند صلح این کشور نقش پر رنگی ایفا کند. ایران مایل نیست گروه طالبان در افغانستان قدرت بلامنازع شود. چرا که به لحاظ تاریخی و ایدئولوژیکی طالبان و ایران اختلافات دیرینه‌ای داشته‌اند. در سال 1998، طالبان هشت دیپلمات و یک خبرنگار ایرانی را به قتل رساند و روابط با تهران را به شدت تنش آلود کرد. ایران، در ازای تاکید بر نقش‌آفرینی دولت کابل در مذاکرات صلح و تسهیل این امر، می‌تواند از دولت رسمی افغانستان در موضوعاتی مانند حقابه رود هیرمند، مبارزه با قاچاق مواد مخدر و مشکلات مرزی امتیاز بگیرد.
فراتر از این‌ها، گفتگو‌های ایران و آمریکا درباره افغانستان می‌توانند زمینه‌ای برای گفتگو‌های بیشتر درباره سایر مسائل باشند. در حال حاضر، مشکلات در روابط ایران و آمریکا بسیار زیاد است. هر دو طرف، یکدیگر را به تضعیف راهکار‌های دیپلماتیک متهم می‌کنند. از این رو، شاید نتوان حل و فصل این مشکلات را ابتدا از موضوعات حساسی مانند برنامه هسته‌ای و موشکی ایران آغاز کرد. اما می‌توان ابتدا از موضوعات نسبتا حاشیه‌ای و کم اهمیت، مانند صلح افغانستان، شروع کرد و سپس در مراحل بعدی به موضوعات دشوار پرداخت.