بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - صبح نو /متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
روز دوشنبه گزارشی عجیب از یکی از رسانه‌های دولت منتشر شد که اظهارات جانبدارانه‌ای را علیه مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان کرده بود. ایرنا در در مطلبی با عنوان «خروج مرکز پژوهش‌های مجلس از ریل پژوهش» نوشت: «مرکز پژوهش‌های مجلس به‌عنوان بازوی تحقیقی خانه ملت، وظیفه تهیه گزارش‌های کارشناسی و ارائه مشورت‌ جهت اطلاع نمایندگان مجلس را برعهده دارد تا آنها بر مبنای اطلاعات دقیق‌ و کارشناسی، اقدام به تصمیم‌گیری در مورد جزئیات لوایح و طرح‌ها کنند.» 

نکته‌ای که ایرنا باید بدان توجه داشته باشد این است که اولا رسانه دولت هم باید در نقش رسانه تراز عمل کند و به‌عنوان رسانه باید صداقت در روایت‌ها را مدنظر داشته باشد صرف حوزه فعالیت‌هایش را به حوزه روابط عمومی اختصاصی و رپرتاژ خبری تنزل ندهد. ثانیا دید پژوهشگاهی با دید سیاسی کاملا متفاوت است و تعمیم تیتر یک گزارش به محتوای آماری و تحلیلی آن دقیقا نقطه اشتباه راهبردی این گروه رسانه‌ای است. تیترخوانی و تحلیل بر اساس تیتر دقیقا به مثابه آن منتقد سینمایی است که بر اساس یک پوستر و ندیده فیلم را نقد می‌کند. 
عدم دیدگاه پژوهشی در رسانه‌ای در جایگاه ایرنا می‌تواند تبعات عمیق‌تری را در راهبرد رسانه‌های کشور نشان دهد و این دقیقا همان موضوعی است که حوزه فعالیت رسانه‌ها را از جایگاه تحلیل به صرف پوشش اخبار تنزل داده است. ریشه مشکل اصلی را می‌توان از اینجا یافت که این رسانه در هفته‌های اخیر پس از انتشار گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، به انتخاب تیترهای نادقیق و گاهی بدون قرابت با اصل موضوع گزارش‌ها، بسنده کرده و در گزارش‌هایی در این راستا منتشر کرده است.
گل به خودی
ایرنا ، به‌ جای توجه به اصل گزارش، خوانش آن و داشتن رویکرد حل مسأله، حمله به مرکز پژوهش‌های مجلس را در دستور کار خود قرار داده‌اند. خوانش‌های اشتباه از گزارش‌های مرکز پژوهش‌ها توسط رسانه‌های دولت در حالی صورت گرفته‌اند ‌که نگاهی حتی نه‌چندان عمیق به گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان از توجه به نقاط و اقدامات مثبت دولت دارد و اگر نقدی صورت گرفته، راهکارها و پیشنهادهایی برای رفع آن‌ها پیشنهاد شده است.
رسانه‌های دولتی در گزارش‌های خود به غیرمستند بودن آمارها در گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس اشاره می‌کنند، درحالی‌که این آمارها برگرفته از مرکز ملی آمار ایران است و تمامی روش‌ها و رویکردها، روشی علمی و پژوهشی دارد که با استناد به این قضیه می‌توان گفت که حمله رسانه‌ای به مرکز پژوهش‌های مجلس در واقع حمله به آمارهای خود دولت است که خود این موضوع به مثابه گل به خودی ایرنا و حمله به آمارهای دولت است. 
علم کتمان‌پذیر نیست
در بخشی دیگر از گزارش‌های ایرنا نوشته شده است است: «گویا این مرکز به محلی برای تهیه گزارش‌های منفی علیه وضعیت اقتصادی و اجتماعی ایران تبدیل شده و هیچ اقدام مثبتی در کشور صورت نمی‌گیرد که به چشم مسئولان مرکز بیاید.» این ادبیات را می‌توان به این حساب نوشت که گویا از نظر این رسانه‌ها هر کسی از آمار استفاده کند، قصد مخالفت با دولت را دارد و بنا بر استنباط درون تحریریه‌ای باید به آن شخص، نهاد و سوژه حمله رسانه‌ای کرد. 
 البته که این رویه ایرنا با واکنش‌ چهره‌های سیاسی هم همراه بود. یکی از این چهره‌ها، علی ربیعی، سخنگوی دولت سابق است که در یادداشتی در کانال تلگرامی‌اش نوشته است: «رسانه دولت و تعدادی از نمایندگان، هجمه سنگینی به همراه موجی از اتهامات، به مرکز پژوهش‌های مجلس اصول‌گرا وارد کردند. ستیز با اندیشمندان ساحت علوم انسانی، اخراج‌ اساتید و بورسیه‌سازی‌ها برای ندیدن و نشنیدن حقایق، بی‌تردید نتایج تلخی در پی خواهد داشت. با بستن در هر اندیشکده و مرکز تحقیقات، دری به سوی انواع بحران‌ها گشوده می‌شود. نتایج سنجش‌ها را نه کتمان و نه با آن بازی کنید.»
حداقل به آمارهای خودتان احترام بگذارید
مرتضی محمودوند، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز در واکنش به گزارش‌های خلاف واقع رسانه‌های دولت علیه مرکز پژوهش‌های مجلس، آن را جوسازی برای دخالت در تعیین ریاست مجلس دوازدهم خواند و گفت: «حمله به مرکز پژوهش‌های مجلس یک نوع نگاه غلط رسانه‌ای و در واقع حمله به آمارهای خود دولت است؛ چراکه یکی از منابع مرکز پژوهش‌ها برای گزارش‌های خود، آمارهای دولت است؛ لذا توصیه می‌کنم اگر به مرکز پژوهش‌های مجلس احترام نمی‌گذارند، حداقل به آمارهای خودشان احترام بگذارند.» 
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با بیش از ربع قرن فعالیت به جایگاهی رسیده که گزارش‌ها و اظهارنظرهای آن، به‌عنوان مرجعی مستقل از نگاه‌های جناحی و سیاسی، محل استناد گزارش‌های اثرگذار کشور قرار می‌گیرد. چه‌بسا در دوره‌های مختلف مجلس، نگاه کارشناسی این مرکز حتی خلاف نظر رئیس یا اعضای هیأت‌ رئیسه یا اکثریت نمایندگان مجلس بوده که این خود بیانگر استقلال فکری این مرکز بوده است. این بُعد کارشناسی و استقلال در طول سال‌ها انباشت تجربه علمی به دست آمده است.
دیدگاه مستقلی که به مذاق برخی خوش نیامد
اما این دیدگاه مستقل و کارشناسی گاه به مذاق برخی خوش نیامده و انتقادهایی غیرکارشناسی و غیرعلمی را برانگیخته است. با نگاهی به رویکرد رسانه‌های دولت‌های گذشته نیز این انتقادهای غیرکارشناسی دیده می‌شود و می‌توان شواهد آن‌ها را در بایگانی‌های اینترنتی پیدا کرد. اکنون نیز همچون گذشته، به نظر می‌رسد این انتقادها در پایان دوره عملکرد مجلس یازدهم شدت بیشتری هم پیدا کرده است، رویکردی که با رگه‌های مغرضانه و سیاسی‌کاری‌های جانبدارانه به‌ دنبال تخریب این نهاد و حتی دخالت در فرآیند اداره آن است.
از طرفی وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس به نقل از خبرگزاری «خانه ملت» در مطلبی اشتباهات ایرنا در بازنشر گزارش‌های این مرکز را چنین مطرح کرده است: «نمونه بارز این گزارش‌ها و بازی‌خوردن رسانه‌های دولت را می‌توان در موارد زیر به عینه مشاهده کرد:
«1: یکی از این موارد، انتشار گزارش «بررسی مفهوم هزینه‌های کمرشکن سلامت و سیاست‌هایی برای محافظت مالی» توسط مرکز پژوهش‌های مجلس بود. یک روز پس از انتشار این گزارش، برخی رسانه‌ها آن را بازنشر و دستمایه خبرسازی خود کردند. وزارت بهداشت نیز در اقدامی شتاب‌زده، جوابیه‌ای نسبت به این گزارش داد. فردای آن روز هم خبرگزاری ایرنا به‌طور ناصواب مصاحبه‌هایی علیه مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرد، ناصواب از آن جهت که نگاهی به آمار استنادشده در این گزارش نشان می‌داد دوره مورد مطالعه به‌کلی مربوط به بازه زمانی 1390 تا 1400 است و عملکرد حوزه سلامت در دولت قبل بررسی شده است. حتی آمار و مستندات این گزارش نیز از دل آمار مرکز ملی آمار ایران استخراج شده که مرکزی است ذیل سازمان برنامه و بودجه و معاونت ریاست‌جمهوری.
2: در نمونه‌ای دیگر، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی منتشر کرد با عنوان «بررسی وضعیت گردشگری داخلی از منظر دسترس‌پذیری برای اقشار مختلف جامعه و ارائه بسته تقنینی.» پس از انتشار، برخی رسانه‌های داخلی و رسانه‌های معاند با تیتر «حذف سفر از سبد خانوار» برای این گزارش خبر ساختند. این تیتر عصبانیت خبرگزاری ایسنا و وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را هم برانگیخت و بهانه هجمه علیه این مرکز شد. درحالی‌که در هیچ کجای این گزارش مستند، اشاره‌ای به «حذف سفر از سبد خانوار» یا حتی مضمون آن نشده است، بلکه باز هم این گزارش براساس آمار مرکز ملی آمار ایران نگاشته شده بوده و حتی بالاتر از آن، این آمار مربوط به سال‌های پیش از 1400 بوده است. این نشان می‌دهد یک نفر در رسانه‌های دولت حتی صفحه چکیده این گزارش را نخوانده است تا پس از آن دست‌به‌قلم شود و علیه مرکز پژوهش‌ها بنویسد.
3: در دوره‌های مختلف فعالیت مرکز پژوهش‌های مجلس، مرسوم است که در زمان بررسی بودجه در مجلس شورای اسلامی، گزارش‌های کارشناسی این مرکز در حوزه‌های مختلف ارائه شود تا نمایندگان با افق دید بازتری در تصویب بودجه تصمیم بگیرند. در سال جاری نیز این گزارش‌ها به ‌صورت مستمر تهیه و منتشر شدند. پس از انتشار یک گزارش‌ با عنوان «بررسی بخش دوم لایحه بودجه سال 1403 کل کشور (10): بودجه حامی فقرا (ظرفیت‌های فقرزدایی لایحه بودجه)» برخی اطلاعات گزارش از گزند تیترسازی همان رسانه‌ها در امان نماند. این رسانه‌ها با استناد اشتباه به این گزارش از گسترش فقر در جامعه خبر دادند، درحالی‌که در همان ابتدای گزارش اشاره شده است که رویکرد انقباضی بودجه، کسری تراز عملیاتی بودجه را کاهش می‌دهد و به همین دلیل تورم را کاهش و وضعیت فقر را در کشور بهبود می‌بخشد؛ اما باز هم رسانه‌های دولت این گزارش را نخواندند و دست به قضاوت‌های نابجا زدند. یا مثال دیگر، گزارشی که در آن به رشد محرومیت‌زدایی به‌ دلیل اقدامات دولت اشاره شده بود. البته که این نمونه‌ها منحصر به همین چند مثال نیست؛ اما چون مجال آن نیست، آن را موکول به وقتی دیگر می‌کنیم.
لزوم پرهیز از همهمه رسانه‌ای در مواجهه با گزارش علمی
خبرگزاری ایرنا نیز در رویکرد سیاسی خود تیترخوانی را به خوانش دقیق گزارش ترجیح داده و در آخرین اقدام خود نوشته است: «گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس درباره لایحه بودجه 1403 و سایر موضوعات اقتصادی به مذاق رسانه‌های آن سوی آب خوش آمده. گویا این مرکز به محلی برای تهیۀ گزارش‌های منفی علیه وضعیت اقتصادی و اجتماعی ایران تبدیل شده و هیچ اقدام مثبتی در کشور صورت نمی‌گیرد که به چشم مسئولان مرکز بیاید.» 
درحالی‌که نگاهی حتی نه‌چندان عمیق به گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، نشان از توجه به نقاط و اقدامات مثبت دولت دارد و اگر نقدی صورت گرفته، راهکارها و پیشنهادهایی برای رفع آن‌ها پیشنهاد شده است. گفتنی است تاکنون بیش از 600 نامه راهبری بر مبنای گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس به دولت محترم، دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های مختلف ارسال شده و در آن‌ها راهکارهایی برای رفع مشکلات ارائه شده است.
آیا دولت محترم آن‌قدر از عملکرد خود مطمئن است که سایر نهادها و مراکز پژوهشی را به دروغ‌گویی و سیاه‌نمایی متهم می‌‌کند؟ آیا شایسته نیست حتی اگر نقدی کارشناسی هم به دولت وارد شد، با نگاه علمی و کارشناسی و به‌دور از همهمه‌های رسانه‌ای به آن پرداخته شود؟ یا اگر نگاه انتقادی و غیرواقع‌بینانه از سوی رسانه‌های داخلی و معاند خارجی با استناد به گزارشی علمی یک مرکز صورت گرفت، بهتر نیست به‌جای تاختن به آن مرکز علمی، از دل همان گزارش در حمایت از عملکرد دولت سخن گفت و جواب رسانه‌ها را به‌ صورت رسانه‌ای داد؟ اگر تاب و تحمل نقد کارشناسانه هم در دولت وجود ندارد، پس اساسا چگونه باید متوجه مشکلات شد؟ واقعا رسانه‌های دولت تفاوت تخریب و نقد کارشناسانه را از یکدیگر تشخیص نمی‌دهند؟»